Doorbraak in behandeling van CMV en andere chronische virussen door LUMC onderzoekers

Wetenschappers van het Leids Universitair Medisch Centrum (LUMC) hebben een innovatieve oplossing gevonden voor het bestrijden van het cytomegalovirus (CMV) bij niertransplantatiepatiënten, een ontwikkeling die potentieel ook toegepast kan worden bij andere chronische virussen zoals hiv en hepatitis B, en bij immunotherapieën tegen kanker.

Chronisch virusprobleem bij niertransplantaties

CMV is een herpesvirus dat sluimerend aanwezig blijft in het lichaam na een eerste infectie. Voor de meeste mensen is dit onschuldig, maar bij mensen met een verzwakt immuunsysteem, zoals niertransplantatiepatiënten, kan CMV herhaaldelijk actief worden en ernstige gezondheidsproblemen veroorzaken. Antivirale middelen blijken vaak onvoldoende effectief in het onderdrukken van het virus bij deze kwetsbare groep.

Doorbraak in begrip van T-Cel uitputting

Hoofdonderzoeker Nils Mülling, werkzaam bij zowel het LUMC als het Universitair Medisch Centrum Essen, onderzocht waarom het immuunsysteem van niertransplantatiepatiënten het CMV niet onder controle krijgt. Samen met LUMC-immunoloog Ramon Arens richtte hij zich op de rol van CD8+ T-cellen, cruciale cellen in het immuunsysteem die geïnfecteerde of kankerachtige cellen opruimen.

De onderzoekers ontdekten dat bij deze patiënten het eiwit CD38, dat op de buitenkant van CD8+ T-cellen zit, in een 'overdrive' raakt. Dit leidt tot uitputting van de T-cellen, waardoor ze niet langer effectief het virus kunnen bestrijden en de infectie chronisch wordt.

Innovatieve behandeling met CD38-remming

In het laboratorium slaagden de wetenschappers erin om CD38 te remmen, wat leidde tot een herstel van de energiebalans in de CD8+ T-cellen. Hierdoor werden de cellen weer effectief in het bestrijden van het virus. Hiervoor gebruikten ze een stofje dat eerder was getest in studies naar veroudering, waarbij de remming van CD38 ertoe leidde dat muizen langer leefden.

Veelbelovende toepassingen voor breder gebruik

Volgens Arens en Mülling biedt deze ontdekking niet alleen hoop voor niertransplantatiepatiënten, maar ook voor andere orgaantransplantatiepatiënten en mensen met chronische virussen zoals hiv en hepatitis B. Bovendien suggereert Mülling dat de CD38-remmer potentie heeft als nieuwe vorm van immunotherapie tegen kanker, aangezien T-cellen die tumoren bestrijden hetzelfde lot kunnen ondergaan als bij CMV. Een CD38-remmer zou dan ook deze T-cellen kunnen verbeteren.

Vervolgonderzoek en toekomstige behandelingen

De studie is gepubliceerd in het prestigieuze tijdschrift The Journal of Clinical Investigation. De volgende stap is het aantonen van de effectiviteit van deze behandeling in grote klinische studies, uitgevoerd door andere klinische onderzoekers of bedrijven. “We hebben een praktisch probleem uit de kliniek geïdentificeerd, de oorzaak gevonden en een mogelijke oplossing geboden,” zegt Arens. “Dit fundamentele onderzoek is zonder meer geslaagd.”