Tentoonstelling 350 jaar na het beleg van Maastricht

LIMBURGS MUSEUM TOONT STRIJD TUSSEN TWEE HISTORISCHE RIVALEN: ORANJE EN DE ZONNEKONING: SLAAGS AAN DE MAAS

De rivaliteit tussen twee historische tegenstrevers – stadhouder Willem III en Zonnekoning Lodewijk XIV – staat centraal in een grote tentoonstelling in het Limburgs Museum. In 2023 is het 350 jaar geleden dat Lodewijk XIV persoonlijk het beleg van Maastricht leidde. De voor dat jaar geplande tentoonstelling Oranje en de Zonnekoning: Slaags aan de Maas toont onder meer hoe kunstenaars die verbazingwekkende prestatie verbeeldden. Madeleine van Toorenburg, de nieuwe gedeputeerde van cultuur, onthulde afgelopen dinsdag samen met directeur Bert Mennings het eerste werk dat in de tentoonstelling wordt opgenomen, waarop de Zonnekoning wordt afgebeeld tijdens het beleg van Maastricht in 1673, geschilderd door Adam Frans van der Meulen.

RIVALITEIT

Het jaar 1672 staat bekend als het ‘Rampjaar’ voor de Nederlandse Republiek. Het land werd aangevallen door een grote coalitie van vijanden. Een jaar later viel Maastricht in handen van de Zonnekoning, die zelf het beleg leidde. Lodewijk was bijzonder trots op zijn verovering van Maastricht en gaf het wapenfeit een prominente plek in zijn paleis in Versailles.

Het beleg van Maastricht was onderdeel van een decennialange Europese strijd tussen twee rivalen: koning Lodewijk XIV en stadhouder Willem III. Die laatste leidde een internationale alliantie tegen Frankrijk. Het huidige Limburg was een van de strijdtonelen.

ACTUEEL

De tentoonstelling laat zien wie de rivalen waren en hoe er naar hen werd gekeken: kunstenaars verheerlijkten hun daden, maar tekenden ook spotprenten. Thema’s als beeldvorming, demonisering en Europese samenwerking maken Oranje en de Zonnekoning: Slaags aan de Maas dan ook verrassend actueel.

LIMBURG STRIJDTONEEL

In Limburg bleven de gevolgen van het conflict lang zichtbaar. Niet alleen was Maastricht vijf jaar lang een Franse stad, ook Valkenburg werd in deze periode meermaals veroverd. Bovendien verwoestte Willem III het Valkenburgse kasteel. Tot zeker eind zeventiende eeuw maakten Franse soldaten de streek onveilig.

Uit steden als Roermond en Venlo namen de Fransen gijzelaars mee. Ze dienden als borg voor de dwangsommen die steden aan de Fransen moesten betalen. Op de gemeentebegroting van Itteren stond in 1910 (!) nog altijd de aflossing voor het losgeld uit de zeventiende eeuw.

SPIONNEN

Hoe belangrijk het beleg van Maastricht voor de Zonnekoning was, ontdekten archeologen onlangs. Ze legden een enorm oefenkamp bij Parijs bloot. Daar trainden Franse soldaten voorafgaand aan de Hollandse Oorlog (1672-1678) voor de inname van Maastricht. De vondsten geven een intrigerend beeld van de Fransen troepen en maken duidelijk dat het beleg tot in detail werd voorbereid. Die precisie spreekt ook uit de rapporten van spionnen en uit de spectaculaire, manshoge kaarten die Franse cartografen maakten voor de Zonnekoning.

VOOR HET EERST IN NEDERLAND

Het is de ambitie van het Limburgs Museum dit materiaal in 2023 voor het eerst naar Nederland te halen voor een grootse presentatie. Met een groot aantal aansprekende objecten en archiefstukken maakt Oranje en de Zonnekoning: Slaags aan de Maas niet alleen de wereld van Lodewijk en Willem zichtbaar, maar ook die van hun tijdgenoten: van stedelingen en boeren tot soldaten.