Geef mensen met meerdere zorgvragen heft in eigen hand

Steeds meer mensen verdwalen in de zorg. De organisatie van de zorg is niet ingericht op patiënten en cliënten die meerdere zorg- en ondersteuningsvragen tegelijkertijd hebben. Dat wringt temeer daar deze groep groeit. Patiënten en cliënten moeten zelf het heft in handen kunnen nemen. De Raad voor Volksgezondheid en Samenleving (RVS) pleit daarom voor een digitaal, wettelijk geborgd persoonlijk zorgleefplan waarmee patiënten en cliënten zelf zicht kunnen houden op hun zorg en ondersteuning en daarop invloed kunnen hebben. Mensen die dit (tijdelijk) niet willen of kunnen, moeten daarbij ondersteund worden door een gevolmachtigde of een regiebehandelaar.

Dit voorstel staat centraal in het RVS-advies Heft in eigen hand, dat de raad vandaag tijdens zijn jaarlijkse conferentie presenteert.

Fundamentele verandering nodig

Steeds meer mensen krijgen te maken met een combinatie van fysieke, mentale en sociale problemen. Dat geldt voor ouderen, maar ook voor jongeren en jongvolwassenen met schulden en psychische klachten, en voor mensen met één of meer chronische aandoeningen. Zij treffen veel verschillende zorgverleners. Het gaat om formele zorgverleners, maar ook mantelzorgers en vrijwilligers zijn vaak voor korte of lange tijd betrokken bij de zorg. “Mensen die toch al in een kwetsbare positie verkeren, dreigen hierdoor grip te verliezen op hun leven en op de zorg en ondersteuning die nodig zijn”, zegt Pauline Meurs, voorzitter van de RVS. “Het is tijd voor een fundamentele verandering in het denken en doen van cliënten en zorgverleners maar ook van de wetgever en beleidsmakers.”

Zorgleefplan

De RVS ziet de oplossing in een wettelijk geborgd, digitaal persoonlijk zorgleefplan. Zo’n plan bevat alle afspraken die de verschillende betrokken zorgverleners met de cliënt maken en de follow-up daarvan. De cliënt is eigenaar van het plan en heeft volledige zeggenschap. Zorgverleners werken verplicht mee. Pauline Meurs: “Het persoonlijk zorgleefplan krijgt vorm op een manier die past bij wat mensen willen en kunnen. Iedereen is immers verschillend en iemands situatie kan plotseling veranderen. Degenen die niet goed overweg kunnen met het zorgleefplan moeten een naaste kunnen machtigen om namens hen te handelen en als dat niet lukt moeten zij een beroep kunnen doen op een regiebehandelaar.”

Grenzenwerk

De patiënt en cliënt regie geven over de eigen zorg en het eigen zorgnetwerk vraagt daarnaast van de betrokken zorgverleners ‘grenzenwerk’ om tot een gezamenlijke, passende aanpak te komen. Pauline Meurs: “Professionals moeten de ruimte krijgen en bereid zijn om voorbij de grenzen van de eigen discipline en organisatie te kijken. Het vraagt om delen in plaats van verdelen van verantwoordelijkheden.”