'Aanvoer rivierwater wordt onzekerder door klimaatverandering'

Dit is een expertquote van Jaco van Wezel, Weeronline, in het kader van ANP Expert Support. U kunt dit bericht, of delen hiervan gebruiken op uw kanalen. Aanleiding: Wereld Rivierendag: 25 september 2022 | ANP

De constante aanvoer van water in de Rijn is belangrijk. Te veel water levert gevaar op en te weinig water veroorzaakt ook veel problemen. Dat bleek afgelopen zomer toen er zeer weinig regen viel, veel vocht verdampte en er weinig smeltwater door de rivier stroomde. Door klimaatverandering zullen extremen vaker voorkomen.

De Rijn wordt gevoed door smelt- en regenwater. Het smeltwater komt van sneeuw en gletsjers (hoog) in de Alpen en zorgt voor flink wat water in de Rijn, vooral tijdens het einde van de winter en de lente. Het aanbod van smelt- en regenwater is echter verre van constant.

Door verandering van het klimaat valt in sommige winters soms erg weinig sneeuw of het smelt al vroeg in de lente weg, doordat het winterseizoen eerder eindigt. Hierdoor wordt de aanvoer van smeltwater in de zomer minder.

Droge en natte zomers

Door klimaatverandering nemen de weersextremen ook toe. De winters worden natter en zachter. Tijdens een natte en zachte periode in het stroomgebied van de Rijn kan een combinatie van veel smeltwater en veel regenwater extreem hoge waterstanden veroorzaken.

Dit geldt voor de winter, maar extreme regenval kan ook in de zomer problemen veroorzaken. Dit ondervonden we, vooral in het stroomgebied van de Maas, nog in juli 2021. Doordat warmere lucht meer vocht kan bevatten kan in korte tijd meer regen vallen, dan bij eenzelfde weersituatie voor de opwarming van het klimaat.

Opmerkelijk genoeg komen ook extreem droge periodes in de zomer vaker voor. Wanneer dit samen valt met de aanvoer van weinig regenwater en smeltwater vanuit de Alpen kan dit tot extreem lage waterstanden leiden.

Gevolgen van te hoge en te lage waterstanden

De rivier de Rijn en de zijtakken zijn drukbevaren. Bij een zeer lage waterstand kunnen sommige schepen niet meer varen of worden minder volgeladen met financiële schade tot gevolg.

Voor grote delen van ons land is het belangrijk om het grondwaterpeil stabiel te houden en daarin speelt rivierwater een grote rol. Je wilt natuurlijk droge voeten houden, maar ook te lage grondwaterstanden zijn ongewenst. Bij te laag grondwater kan verzuring of inklinking van grond voorkomen. Dit kan schade veroorzaken aan natuurgebieden en in extreme situaties zelfs aan gebouwen.

Daarnaast wordt het (smelt)water uit de Rijn gebruikt in de landbouw en als drinkwater. Op verschillende plekken in Nederland wordt rivierwater tijdelijk opgeslagen in spaarbekkens en vanuit daaruit gewonnen en gefilterd.

Jaco van Wezel, meteoroloog en woordvoerder, Weeronline