'Bij institutioneel racisme gaat het niet om de intenties maar om de gevolgen'

Dit is een expertquote van Hanneke Felten, Movisie, in het kader van ANP Expert Support. U kunt dit bericht, of delen hiervan gebruiken op uw kanalen. Aanleiding: Week tegen Racisme begint in Den Haag | ANP

De toeslagenaffaire bij de Belastingdienst, etnische profilering door de marechaussee of aanhoudende discriminatie in werving en selectie: allemaal voorbeelden van institutioneel racisme. Om een probleem aan te kunnen pakken, moet je eerst weten hoe het er uit ziet. Dat is lastig bij institutioneel racisme. Daarom biedt Movisie tijdens de week tegen Racisme en Discriminatie een stappenplan.

Als de processen, het beleid en de (geschreven en ongeschreven) regels van instituten of organisaties ertoe leiden dat er ongelijkheid is tussen mensen van verschillende afkomst, huidskleur of religie, dan is er sprake van institutioneel racisme.

Om een probleem aan te kunnen pakken, moet je eerst weten hoe het er uit ziet. Stap 1 is daarom herkennen en erkennen. Dat is lastig bij institutioneel racisme. In eerder onderzoek van KIS is daarom ook onderscheid gemaakt tussen processen en regels die expliciet onderscheid maken en processen en regels die dat niet doen, maar in de praktijk er wel voor zorgen dat de ene groep benadeeld wordt en de andere groep bevoordeeld.

Stap 2 is het doen van onderzoek naar de structuur, cultuur en werkwijzen binnen een organisatie. Als je weet hoe institutioneel racisme er uit ziet, dan kan je uitzoeken of en in welke mate hier sprake van is in jouw eigen organisatie. Breng processen en (ongeschreven) regels binnen zowel de structuur van de organisatie, de cultuur van de organisatie en werkwijzen van de organisatie in kaart.

Stap 3 zorgt ervoor dat je daadwerkelijk aan de slag gaat met de aanpak van (institutioneel racisme). Wanneer je onderzoek hebt gedaan, krijg je zicht op wat er moet veranderen. Dat is voor iedere organisatie anders. Denk aan het stellen van sociale normen, het volgen van een bystander training of het opstellen van een checklist die ervoor zorgt dat er objectief gehandeld wordt. Wanneer mensen weten dat zij zich moeten verantwoorden, leveren zij vaak meer inspanning om niet te discrimineren.