'Zelfs in coronatijd hadden we geen oog voor ouderen'

Dit is een expertquote van Henk Nies, Vilans, in het kader van ANP Expert Support. U kunt dit bericht, of delen hiervan gebruiken op uw kanalen. Aanleiding: De verpleeghuizen tijdens de eerste golf: ‘Pijnlijk duidelijk is dat de ouderenzorg niet serieus is genomen’ | De Volkskrant

De kritiek dat de ouderenzorg tijdens de coronacrisis niet serieus genomen is, komt voor Vilans niet als een verrassing. Zeker in de eerste fase van de crisis ging de meeste aandacht uit naar de ziekenhuizen, terwijl de infecties en sterftecijfers in de verpleeghuizen torenhoog waren.

Het beleid en de media richtten zich vooral op de ziekenhuizen. Dagelijks werden de ziekenhuiscijfers uitvoerig in de media besproken. De persconferenties van de bewindspersonen gingen vooral over de belasting van de ziekenhuizen. Informatie over verpleeghuizen, de wijkverpleging, gehandicaptenzorg of de huisartsenzorg kwam maar beperkt aan de orde. Er leek sprake van een maatschappelijke tunnelvisie.

In de verpleeghuizen en de thuiszorg waar veel bijzonder kwetsbare mensen verblijven was dringend behoefte aan hulpmiddelen als mondkapjes, schorten en testcapaciteit. Daarnaast was er enorme behoefte aan betrouwbare informatie over de te nemen maatregelen. De pieken tijdens de coronacrisis lieten rond een miljoen bezoeken onze websites zien, voornamelijk medewerkers van verpleeghuizen. Ook hadden veel verpleeghuizen behoefte aan praktische hulp en ondersteuning, omdat veel bewoners overleden, medewerkers ziek waren en hulpmiddelen ontbraken. Veel medewerkers voelden zich maatschappelijk niet gezien. Het beeld van de bezoekverboden en de raamvisites bleef vooral hangen.

Dat de coronacrisis in ouderenzorg naar verhouding weinig aandacht heeft gehad, staat niet op zich. In de rangorde van de gezondheidszorg staan de verpleeghuizen op een van de laagste treden. De grootste groep medewerkers in de gezondheidszorg – de verzorgenden IG – worden ook weinig gehoord. Daarin staat Nederland overigens niet alleen. Ook in andere Westerse landen speelt dit; in vergelijking daarmee is Nederland nog een gunstige uitzondering. De zorg voor ouderen krijgt weinig waardering, terwijl iedereen voor zichzelf of voor zijn of haar ouders het beste wenst in de laatste fase van het leven.

Inmiddels is de situatie verbeterd. Hulpmiddelen zijn niet meer het probleem, de bezoekregelingen zijn veel soepeler en bij de vaccinaties gingen kwetsbare ouderen vóór. De sterftecijfers gingen daarop snel omlaag. Maar nog steeds is er een risico dat de ouderenzorg niet gezien wordt en dat er te weinig aandacht is voor de zorgmedewerkers. De maatschappelijke tunnelvisie is hardnekkig.

Henk Nies is directeur Strategie en Ontwikkeling bij Vilans, bijzonder hoogleraar aan de Vrije Universiteit van Amsterdam en lid van de Kwaliteitsraad, een commissie die advies geeft over de kwaliteit van de zorg in Nederland.