Onderzoek melktanden kan stress bij foetus aantonen

Professor Victor Pop onderzoekt blootstelling moeder en kind tijdens zwangerschap

TILBURG, 27 mei 2022 – Onderzoek van melktandjes kan achteraf duidelijk maken of ongeboren kinderen tijdens de zwangerschap last hebben gehad van de emotionele stress en prenatale depressie van hun moeder. Ook of de foetus is blootgesteld aan allerlei schadelijke stoffen. Professor Victor Pop gaat hier aan de Tilburg University voor het eerst onderzoek naar doen.

Tot nu toe konden onderzoekers alleen bij moeders vaststellen of ze te veel stresshormoon (cortisol) of stresseiwitten in hun lichaam hadden. Dat zorgt bij hen voor emotionele stress en depressies. Ook bij hun kinderen kan dit later tot allerlei psychische aandoeningen leiden.

Het bloed van de foetus kan echter niet worden gemeten. In melktanden kunnen deze stoffen wel worden gemeten. Ongeboren kinderen ontwikkelen namelijk al vanaf zestien weken zwangerschap beginnende melktandjes in de kaak. Die slaan net als de ringen van een boom wekelijks tot aan de geboorte stoffen op, waaraan de foetus via de moeder wordt blootgesteld. Rond drie tot vier maanden na de geboorte breken deze tandjes door om rond de leeftijd vanaf zeven tot acht jaar uit te vallen. De jaarring tot de geboorte is in de tanden duidelijk gemarkeerd, zodat onderzoek mogelijk is naar de foetale periode. Na ‘fijn-slijperij’ met behulp van robottechniek worden met lasertechniek in de micro-dunne tandlaagjes op moleculair niveau stoffen uitgemeten. Zo wordt duidelijk of het ongeboren kind via de moeder is blootgesteld aan stress, maar ook aan schadelijke stoffen zoals fijn stof in de lucht, lood in drinkwater of PFAS.

Door de uitkomsten te vergelijken met de bloedsuitslagen en stressmetingen van de moeder ontstaat veel meer inzicht in de blootstelling van de foetus. ,,Dit is een doorbraak. Op deze manier kunnen we ruim na de geboorte onderzoeken waar kinderen vóór de geboorte aan werden blootgesteld”, zegt professor Pop. ,,De placenta kan als belangrijke filter ontzettend veel tegen houden, maar we weten al geruime tijd dat hoge concentraties stress hormonen bij de moeder ook doordringen tot de foetus, alleen tot nu nog niet in welke mate.”

Victor Pop deed als hoogleraar eerstelijnszorg als eerste in Nederland onderzoek naar postnatale depressie en later ook naar prenatale depressie en ernstige emotionele stress bij zwangere vrouwen. Hij is medeauteur van het boekje ‘De Mythe van de roze wolk’. Op Tilburg University volgt hij al jaren een cohort van 2000 zwangere vrouwen die tijdens en na hun zwangerschap last hadden van stress. Nu hun kinderen zes tot acht jaar oud zijn en hun melktanden uitvallen kan hij met terugwerkend kracht onderzoeken of die daar ook aan zijn blootgesteld.

Als blijkt dat dit zo is en dat kinderen daar op latere leeftijd last van houden, kan eerder en beter ingegrepen worden om stress en depressies bij zwangere vrouwen te voorkomen. Daar bestaan allerlei programma’s voor interventie en preventie voor, zoals cognitieve gedragstherapie of mindfulness training. Ook kunnen verloskundigen via het meten van bloeddruk en vragenlijsten emotionele stress bij zwangere vrouwen eerder opsporen.