Vermogen tien rijkste mannen verdubbeld in pandemie, 160 miljoen mensen extra in armoede

Vermogen tien rijkste mannen verdubbeld in pandemie, 160 miljoen mensen extra in armoede

Den Haag, 17 januari 2022. In de eerste twee jaar van de pandemie is het vermogen van de tien rijkste mannen ter wereld verdubbeld, van 700 miljard tot 1,5 biljoen dollar. In dezelfde periode zijn meer dan 160 miljoen mensen extra in armoede terecht gekomen, een dramatische stijging en pijnlijke trendbreuk met voorgaande jaren. Terwijl het gemiddelde inkomen van 99 procent van de wereldbevolking is achtergebleven, worden vooral vrouwen en andere achtergestelde groepen hard geraakt. Vrouwen en meisjes verloren in 2020 gezamenlijk 800 miljard dollar aan inkomsten. Dit blijkt uit het nieuwe rapport dat Oxfam Novib gelijktijdig met de online start van het World Economic Forum publiceert. Het nieuwe kabinet moet extreme ongelijkheid en toenemende armoede in de wereld stevig aanpakken, zo stelt Oxfam Novib.

“De obscene rijkdom van de allerrijksten is nauwelijks te bevatten. Tijdens de pandemie verdienden deze tien mannen 15.000 dollar per seconde of 1,3 miljard dollar per dag", zo stelt Michiel Servaes, algemeen directeur Oxfam Novib. "Het feit dat ze nu samen zes keer meer vermogen bezitten dan de armste 3,1 miljard mensen legt de extreme ongelijkheid in de wereld bloot. Het is zaak om dit aan te pakken en te investeren in een duurzame en rechtvaardige economie. Ook Nederland heeft hier een rol te vervullen, maar die urgentie zien we nauwelijks nog terug in het coalitieakkoord dat deze week in de Tweede Kamer wordt besproken. Als het gaat om internationale solidariteit, de aanpak van belastingontwijking en een eerlijke verdeling van vaccins moet de ambitie echt omhoog.”

Het nieuwe Oxfam-rapport ‘Inequality Kills‘ stelt dat het vermogen van miljardairs wereldwijd sinds het begin van de pandemie sneller is toegenomen dan in de voorafgaande 14 jaar. Met een toename van 5 biljoen dollar is dit de grootste gemeten stijging ooit. Zelfs als er een eenmalige “Bezos belasting” zou worden geheven van 99 procent op de toename van rijkdom van de 10 rijkste mannen, dan nog zouden zij 8 miljard dollar meer aan vermogen bezitten dan vóór de start van de pandemie. Ook in Nederland is het gat tussen de allerrijksten en de meerderheid van de bevolking groot. Het opgetelde vermogen van de 2.120 rijkste Nederlanders is groter dan dat van de 10 miljoen armste.

Dat de mondiale extreme ongelijkheid ernstige gevolgen heeft blijkt uit de berekening dat deze bijdraagt ​​aan de dood van minstens 21.000 mensen per dag. Dit is een conservatieve inschatting op basis van het aantal sterfgevallen wereldwijd die te wijten zijn aan gebrek aan toegang tot betaalbare gezondheidszorg, gender-gerelateerd geweld, honger en de gevolgen van klimaatverandering. Vooral vrouwen en meisjes, mensen van kleur en LHBTQIA+ers zijn de dupe.

“De extreme rijkdom van miljardairs staat in schril contrast met de situatie van miljarden vrouwen en meisjes wereldwijd. Zij verloren in 2020 gezamenlijk 800 miljard dollar aan inkomsten en miljoenen vrouwen en meisjes hebben hun baan of kans op scholing verloren. Daarnaast werden vrouwen en andere achtergestelde groepen meer geconfronteerd met huiselijk geweld, versterkt door de lockdowns. Ongelijkheid op deze schaal blijft een keuze, het gebeurt niet toevallig. Door corona worden de zwakke punten van onze economische structuren nog verder uitvergroot,” aldus Servaes.

De verwachting is dat de ongelijkheid tussen landen de komende tijd verder gaat toenemen, mede door de houding van rijke landen, waaronder Nederland. Zo weigert de EU steun voor het tijdelijk opheffen van vaccinpatenten waardoor slechts 8,6% van de inwoners van Afrika is gevaccineerd. De kans om te overlijden als je besmet raakt met het coronavirus is in ontwikkelingslanden ongeveer twee keer zo groot als in rijke landen, mede door onder-investering in de zorg. Ook zetten internationale instellingen, zoals het IMF, ontwikkelingslanden onder druk om te bezuinigen op sociale uitgaven.

“De volhardende positie van  de EU in haar weigering om patenten vrij te geven zodat ook armere landen hun bevolking kunnen vaccineren is de grootste schande van deze tijd. De keuze om private winsten van farmaceuten boven een eerlijke verdeling van vaccins te plaatsen is zowel immoreel als kortzichtig, gezien de mutaties van het virus die ook hier toeslaan”, aldus Servaes.

Oxfam roept rijke landen als Nederland op om extreme ongelijkheid krachtig te bestrijden en de positie van vrouwen en andere achtergestelde groepen wereldwijd te versterken, door:  

Extreme vermogens hoger te belasten en belastingontwijking, die onder meer via landen als Nederland plaatsvindt en waardoor ontwikkelingslanden jaarlijks miljarden dollars mislopen, aan te pakken.

• • De aanpak van belastingontwijking wordt in het coalitieakkoord wel genoemd maar nauwelijks ingevuld. De eerste uitspraken van de nieuwe staatssecretaris wekken nog weinig vertrouwen dat Nederland afstand doet van onze positie als doorsluisland. 

Te voldoen aan internationale afspraken over ontwikkelingsbudgetten en in het bijzonder meer steun te geven aan activisten en organisaties die zich inzetten voor het versterken van de positie van vrouwen en andere achtergestelde groepen wereldwijd.

• • Het nieuwe kabinet voert een beperkte verhoging van het OS-budget door, maar  het grootste deel hiervan gaat naar asielopvang in Nederland. Ook worden genderongelijkheid en vrouwenrechten niet in de buitenlandparagraaf  genoemd.

In te zetten op gelijke toegang tot vaccins wereldwijd en te investeren in universele toegang tot publieke basisvoorzieningen als gezondheidszorg. Nederland en andere rijke landen moeten zorgen dat farmaceuten patenten en kennis delen. Deze zijn nota bene met publieke middelen ontwikkeld.

• • Het nieuwe kabinet lijkt vast te houden aan het COVAX initiatief, dat echter bewezen onvoldoende is om alle armen  wereldwijd te bereiken, en in het coalitieakkoord staat geen enkele toezegging dat Nederland zich gaat inspannen voor een tijdelijke opschorting van patenten voor vaccins.

Rijke landen moeten hun CO2-uitstoot zeer fors terugdringen en de beloofde $100 miljard per jaar leveren voor klimaatfinanciering in ontwikkelingslanden.

• • Het is positief dat de nieuwe regering van plan is om de CO2 uitstoot met 60% terug te dringen, maar Nederland draagt nog te weinig bij aan klimaatfinanciering voor arme landen. Ook moet er een fonds komen voor het compenseren van de klimaatschade die ontwikkelingslanden nu al ondervinden. 

Dit alles moet onderdeel zijn van een omslag naar een rechtvaardige economie waarin welzijn en duurzaamheid en daarmee de aanpak van extreme ongelijkheid voorop staat.