VEH: Eigenaren moeten stem in waterschap terugkrijgen

VEH: eigenaren moeten stem in waterschap terugkrijgen

Amersfoort, 20 maart 2019 - Het systeem van het waterschapsbestuur moet op de schop, vindt Vereniging Eigen Huis. De vereniging vindt dat (huis)eigenaren hun geborgde zetels in het bestuur van de waterschappen terug moeten krijgen. In de ‘categorie gebouwd’ hebben zij sinds 2009 geen zetels en geen stem meer terwijl zij de rekening, de watersysteemheffing gebouwd, wel ieder jaar betalen.

Balans tussen belang, betaling en zeggenschap ontbreekt

“De balans tussen belang, betaling en zeggenschap in het bestuur van waterschappen is zoek, evenals de verdeling van de belastingen”, zegt Rob Mulder, directeur Belangenbehartiging van Vereniging Eigen Huis. “Huishoudens betalen al jaren 80% van de watersysteemheffing, maar bewoners hebben, in tegenstelling tot bedrijven, agrariërs en natuurbeheerders, geen geborgde zetels en geen beschermde positie binnen het bestuur van waterschappen. Van een evenwichtige afweging van hun belangen is dan ook nauwelijks sprake. Dat is niet goed, want een beslissing over de hoogte van de grondwaterstand kan grote gevolgen hebben voor de fundering van woningen in dat gebied”.

Huishoudens delven het onderspit

De waterschapslasten worden verdeeld over vier groepen belanghebbenden: bedrijven, agrariërs,  natuurbeheerders en huishoudens. Door het stelsel van geborgde zetels is ongeveer één derde van de beschikbare zetels vergeven aan de eerste drie categorieën. In de praktijk stellen agrariërs, bedrijfseigenaren en natuurbeheerders zich bovendien ook verkiesbaar op lijsten van landelijke politieke partijen voor de categorie ingezetenen. Hierdoor delven de belangen van huishoudens vaak het onderspit.  

Om de afweging van verschillende belanghebbenden binnen het bestuur van een waterschap wel goed te kunnen maken moeten belang, betaling en zeggenschap in balans zijn. Vereniging Eigen Huis vindt dat het evenwicht moet worden verbeterd, bijvoorbeeld door middel van geborgde zetels voor huishoudens of door een volledig democratisch gekozen bestuur zonder geborgde zetels.

Strijd om hoogte grondwaterpeil

Naar schatting 1 miljoen woningen dreigen binnen 10 tot 20 jaar te verzakken door problemen met de fundering. Als het grondwaterpeil daalt kunnen woningen met een houten paalfundering schade oplopen door paalrot, waarbij een schimmel het droogvallende deel van de houten palen aantast. Op het platteland wordt het grondwaterpeil door het waterschap laag gehouden om het land begaanbaar te houden voor de veestapel en zware landbouwmachines. Om paalrot en woningschade te voorkomen willen huiseigenaren juist dat het waterpeil wordt verhoogd.

Grootste geldstroom komt van huishoudens

In 2018 werd volgens het CBS ruim € 1,5 miljard aan watersysteemheffing in rekening gebracht. Dat is  een toename van € 500 miljoen ten opzichte van 2009, toen het nieuwe belastingstelsel van waterschappen werd geïntroduceerd. Mulder: “Van iedere extra euro die betaald wordt aan waterschappen, komt bijna 80 cent van huishoudens. De  boer zit voor het spreekwoordelijke dubbeltje op de eerste rang”.

Ontwikkeling waterschapslasten

De waterschapslasten zijn de afgelopen vier jaar gemiddeld met 6,4% gestegen. In 2015 betaalde een meerpersoonshuishouden gemiddeld € 339. In 2019 bedragen de lasten gemiddelde € 361. Van de 21 waterschappen in Nederland stegen de lasten het meest (15%) in Waterschap Rijn en IJssel. Onderling verschillende de lasten fors, zo betalen huiseigenaren in het gebied van waterschap Delftland met 468 euro bijna twee keer zoveel als huiseigenaren in de regio De Dommel.