Tilburg genomineerd voor de BNG Erfgoedprijs door aanpak koloniaal verleden

Gemeente Tilburg is genomineerd voor de BNG Erfgoedprijs 2025 met focus op immaterieel erfgoed. Ook gemeente Alphen aan den Rijn en gemeente Oirschot zijn genomineerd. De aanvraag die gemeente Tilburg indiende, betrof het koloniale verleden van Tilburg. Deze is anders dan andere grote Nederlandse steden. De stad heeft geen oude verbinding met de koloniën, de geschiedenis is vooral bijzonder vanwege culturele en religieuze overheersing. De gemeente dook in het verleden, liet een onderzoek uitvoeren en betrok de inwoners erbij. De jury van BNG is verheugd over het uitstekende gebruik van de verbindende kracht van immaterieel erfgoed van alle genomineerden. Ze stellen hun erfgoedgemeenschappen en inwoners centraal, met een toekomstgerichte en integrale aanpak. 11 juni wordt de winnaar bekend gemaakt.

In 2023/2024 is een onderzoek uitgevoerd naar het (post)koloniaal verleden van Tilburg. Binnen dit onderzoek zijn, naast archiefonderzoek, de verhalen en ervaringen van veertig Tilburgers met een (post)koloniale achtergrond genoteerd en beschreven in het boek 'Een westers beschavingsoffensief' van onderzoeker Rosemarijn Hoefte. Het is een samenwerking tussen inwoners, de gemeente, het Regionaal Archief Tilburg, Tilburg University, het TextielMuseum en Stadsmuseum Tilburg.

“Tilburg is een multiculturele gemeente. Mensen met verschillende achtergronden leven hier naast elkaar en daar zijn we trots op. De gevolgen van het koloniaal verleden van onze gemeente zijn tot op de dag van vandaag voelbaar en zichtbaar. Meer kennis over elkaars verleden brengt ons samen. Zo maken we de gevolgen van onze geschiedenis voor ons heden bespreekbaar. Op deze manier geeft Immaterieel erfgoed duiding onze Tilburgse geschiedenis en dat brengt ons verder als inclusieve stad”, geeft wethouder Evelien Kostermans (Emancipatie, Diversiteit en Inclusie) aan. “De Tilburgse samenleving heeft een jonge, maar boeiende historie. We hebben de ambitie om ons erfgoed goed te beschermen, zodat we het verhaal hierover kunnen blijven vertellen. Ons verleden staat namelijk volop in de belangstelling, dat merk ik in veel thema’s waar we als gemeente bij betrokken zijn.”

Actieve Tilburgse gemeenschap

De koloniale geschiedenis van Tilburg verschilt van andere grote Nederlandse steden. De stad heeft geen oude verbinding met de koloniën, de geschiedenis is vooral bijzonder vanwege culturele en religieuze overheersing. Het koloniale systeem is gebaseerd op het bezit van land en mensen, maar het ging ook om de vermeende plicht tot het brengen van ‘beschaving’, en de daarmee verbonden drang tot missie. Missionarissen uit Tilburg – mannelijk en vrouwelijk – grepen actief in om de levens van lokale bewoners in de koloniën te veranderen naar westerse normen en waarden, om op die manier de orde te vestigen of te handhaven. De koloniale ervaringen van de missionarissen hadden op hun beurt weer grote invloed op de Tilburgse beeldvorming over de koloniën.

Tilburg heeft een actieve gemeenschap die volop activiteiten organiseert over het thema koloniaal verleden. Hoogtepunt is de Keti Koti maand in juni. Op 1 juli wordt er jaarlijks een herdenking georganiseerd bij het slavernijmonument waarbij de burgemeester aanwezig is en een toespraak houdt. Ook is er een stadswandeling die het koloniale verleden van Tilburg behandeld.

Reactie juryvoorzitter

Na een uitgebreide selectie uit de longlist heeft de jury de drie gemeenten gekozen vanwege hun uitstekende gebruik van de verbindende kracht van immaterieel erfgoed. Ze stellen hun erfgoedgemeenschappen en inwoners centraal, met een toekomstgerichte en integrale aanpak. Juryvoorzitter en voorzitter van het BNG Cultuurfonds Ron König: "Ook dit jaar waren we enthousiast over de kwaliteit van de inzendingen en de motivatie van de betrokken beleidsmedewerkers. Werken met het thema immaterieel erfgoed heeft een inspirerende lijst inzendingen opgeleverd uit verschillende delen van het land. Immaterieel erfgoed kan voor verbondenheid zorgen en een bron van trots zijn, maar ook een startpunt voor dialoog.” De winnaar van de BNG Erfgoedprijs 2025 wordt bekend gemaakt op 11 juni 2025, tijdens een Erfgoedsymposium georganiseerd door en in de Gemeente Nijmegen, de winnaar van 2024.

in Tilburg

in Tilburg brengt verhalen uit de stad, mogelijk gemaakt door Stichting Marketing Tilburg. De verhalen door Tilburgers over Tilburg tonen het DNA van de stad; sociaal, experimenteel en creatief. Lees bijvoorbeeld meer over inclusiviteit en de queer community via https://www.intilburg.com/nl/eva of bekijk alle verhalen op https://www.intilburg.com/nl