'Meiden voelen zich onveilig op straat omdat de publieke ruimte voor jongens ontworpen is'

Bij de inrichting van de publieke ruimte worden de behoeften van jongens en jonge mannen als norm genomen en is er weinig aandacht voor de wensen van meiden en jonge vrouwen. Daardoor voelen zij zich in stedelijke gebieden onveiliger en komen zij minder buiten. Dat bevestigt nieuw onderzoek van Hogeschool Inholland, TU Delft en EUR in opdracht van de Rotterdamse Kenniswerkplaats Leefbare Wijken. Gemeenten en betrokken professionals moeten nieuwe ontwerpprincipes omarmen voor een genderneutrale publieke ruimte.

Jongens en jonge mannen voelen zich aangetrokken tot sportfaciliteiten zoals voetbalvelden en skateparken. Deze faciliteiten worden vaak ingepast in de publieke ruimte, onder andere om overlast van jongeren tegen te gaan. Dit versterkt een door jongens en jonge mannen gedomineerde omgeving, waardoor meiden en jonge vrouwen zich weer onveiliger voelen en worden beperkt in hun bewegingsvrijheid.

Het percentage jonge vrouwen tussen 18-25 jaar dat zich onveilig voelt is ruim twee keer zo hoog als die van de jonge mannen in dezelfde leeftijdsgroep, bleek uit de recent gepubliceerde Veiligheidsmonitor 2023. Ook verschillende recente onderzoeken in Rotterdam tonen aan dat adolescente meiden zich niet welkom en veilig voelen in de buitenruimte. De verschillen in veiligheidsbeleving tussen mannen en vrouwen zijn schokkend, bovendien is er geen enkele verbetering zichtbaar de laatste jaren.  

Als zich excessen voordoen in de openbare ruimte, zoals aanranding en verkrachting, zeggen we tegen vrouwen dat ze 's avonds niet alleen over straat moeten. Daarmee leggen we het probleem bij hen en ondernemen we geen actie op de punten waarmee we daadwerkelijk kunnen bijdragen aan een oplossing, zoals de inrichting van de buitenruimte. Dat gebeurde recent ook weer na een aantal zedenincidenten in de binnenstad van Leiden. Wat vertellen we jonge meiden dan over hoe belangrijk we hen vinden?

Jonge vrouwen gebruiken de openbare ruimte op een andere manier dan mannen. Om zich veilig te voelen, is een openbare ruimte nodig waar voldoende informeel toezicht aanwezig is (‘eyes on the street’) van een gevarieerd publiek en waar zij ook privacy kunnen vinden. We moeten veel meer laten zien dat de buitenruimte ook aan jonge vrouwen toebehoort door deze ook voor meisjes en jonge vrouwen aantrekkelijk te maken. Bij het ontwerpen van de openbare ruimte moeten gemeentelijke professionals van stadsontwikkeling, maatschappelijke ontwikkeling en veiligheid, wijkmanagers en – netwerkers, maar ook welzijnsorganisaties en jongerenwerkers in actie komen. Zij moeten de behoeften en perspectieven van jonge vrouwen onderzoeken en nieuwe ontwerpprincipes omarmen om de openbare ruimtes veiliger en meer uitnodigend te maken voor meiden en jonge vrouwen.