'Alleen AI-miljoenen voor de zorg zijn niet genoeg, ook de regels moeten op de schop'

Het aanvullend zorg- en welzijnsakkoord dreigt te sneuvelen door de kabinetsval. Daarmee staat ook de 400 miljoen euro die voor 2027 en 2028 gereserveerd was voor zorginnovatie, waaronder AI-projecten, op losse schroeven. Ook als dat geld er komt, zal het potentieel van AI in de zorg onbenut blijven, tenzij er ingrijpende beleidsaanpassingen komen. Dat kan de Kamer nu alsnog regelen, in de huidige of in een nieuwe samenstelling.

Minister Agema hoopte via het akkoord een flinke impuls te geven aan technologische vernieuwing. Denk aan AI-toepassingen die artsen ondersteunen of revalidatierobots die patiënten thuis helpen herstellen. Maar veel waardevolle zorgtechnologische toepassingen stranden nog vóór ze hun weg naar de praktijk vinden. Juist omdat ze nieuw zijn en met AI werken. Dat komt niet alleen door gebrek aan geld, maar door een woud aan regels en ontbrekende juridische ondersteuning.

Wie een AI-gedreven zorgoplossing ontwikkelt, botst op de Medical Device Regulation (MDR), de AVG, en de AI Act. Vooral publieke of semipublieke partijen – zoals hogescholen – lopen hierop vast. Zij vormen een cruciale schakel: ze werken zij aan zij met zorginstellingen aan urgente zorginnovaties die direct op de werkvloer toepasbaar zijn.

Nog te vaak blijven zorginnovaties daardoor op de plank liggen: de technologie is klaar, de vraag is er, maar testen met echte gebruikers is vrijwel onmogelijk door de huidige privacyregels. Zo verdampt een groot deel van de publieke investeringen in AI-innovaties.

Een wettelijk verankerde experimenteerruimte is nodig waarin AI-gedreven zorginnovaties in realistische settings getest kunnen worden. Met waarborgen, zonder bureaucratische verlamming. Daarnaast is juridische ondersteuning nodig voor publieke partijen die nu te vaak in complianceregels verdwalen.

De grootschalige inzet van AI in de zorg vraagt ook om meer dan incidentele fondsen en akkoorden, zoals de 400 miljoen die nu voor slechts twee jaar was ingestoken. Structurele financiering voor praktijkgerichte zorginnovaties en implementatie is noodzakelijk om met de razendsnelle ontwikkelingen binnen AI bij te houden en optimaal te benutten.

Ministeries als Economische Zaken (voor innovatiebeleid), Volksgezondheid (voor experimenteerruimte), en Justitie (voor privacy- en aansprakelijkheidsvraagstukken) moeten samen optrekken. Ook de Europese Commissie moet zorgen dat de AI Act ruimte laat voor gecontroleerde experimenten in publieke zorgcontexten.

Met de val van het kabinet is de politieke continuïteit onzeker. Maar de zorg kan, zoals beroepsvereniging V&VN het zegt, “nu geen pauzeknop gebruiken.”