Adviesraad uit zorgen over Nationale Omgevingsvisie

20 november 2018 - De Nationale Omgevingsvisie (NOVI), die begin 2019 wordt verwacht, is hét instrument van het kabinet om te sturen op de kwaliteit van de leefomgeving. Een samenhangende aanpak van de grote opgaven waar Nederland voor staat is daarbij essentieel. De Raad voor de leefomgeving en infrastructuur is bezorgd dat deze samenhang onvoldoende uit de verf komt, zowel bij de voorbereiding van de NOVI als bij de uitvoering daarvan. De raad is van mening dat meer politieke aansturing door het kabinet en interbestuurlijke samenwerking nodig zijn bij de totstandkoming van de NOVI. Dat is een van de aanbevelingen die de raad doet in zijn advies ‘Nationale Omgevingsvisie: lakmoesproef voor het omgevingsbeleid’ dat vandaag is aangeboden aan de minister van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties.

Kabinet: ontwikkel een samenhangende visie op de toekomst van Nederland

Op 5 oktober 2018 stuurde het Kabinet de notitie ‘Kabinetsperspectief NOVI’ naar de Tweede Kamer. De notitie is een tussenstap op weg naar de Nationale Omgevingsvisie. In het Kabinetsperspectief ontbreekt een samenhangende visie op de toekomst van Nederland. Een aantal belangrijke vraagstukken wordt bovendien helemaal niet aangeroerd. Vragen als ‘hoe geven we vorm aan een duurzame groei van de economie’ of ‘wat zijn de ruimtelijke randvoorwaarden voor de toekomst van de luchtvaart in ons land’ blijven onbeantwoord. De raad is van mening dat in de NOVI dergelijke belangrijke onderwerpen aan de orde moeten komen. Anders worden belangrijke keuzes, die in de NOVI thuishoren, uit de weg gegaan.

Kabinet: doorbreek de verkokering

De NOVI is het centrale beleidsinstrument van het Rijk in het vernieuwde stelsel van omgevingsrecht. De Omgevingswet is gericht op een integrale aanpak van opgaven in de fysieke leefomgeving. De raad ziet de NOVI als lakmoesproef voor het werken met het nieuwe omgevingsbeleid. Er zijn maar liefst negen ministeries betrokken bij het beleid voor de fysieke leefomgeving; de raad ziet echter nog onvoldoende invulling van het kabinetsvoornemen om te werken als één overheid. De raad pleit voor meer politieke sturing vanuit het kabinet om verkokering binnen de rijksdienst te doorbreken.

Overheden: werk samen in de regio

Het beleid voor de leefomgeving is in de afgelopen jaren sterk gedecentraliseerd. Steeds meer opgaven zijn door het Rijk in de regio belegd, vaak zonder voldoende budget. Met de grote opgaven waar Nederland voor staat is dit volgens de Rli niet langer verantwoord. Het gaat immers om grote ingrepen in Nederland: de energietransitie, de aanpassing van Nederland aan een veranderend klimaat, een circulaire economie, kringlooplandbouw en het in samenhang oppakken van verstedelijking en mobiliteit. Rijk, provincies en gemeenten moeten daartoe de handen nog sterker ineenslaan. Omdat al deze opgaven bij elkaar komen in de regio, vindt de raad dat het Rijk meer in de regio moet investeren, zoals met de inzet van medewerkers in de regio. Daarbij moet het Rijk zich richten op alle circa dertig regio’s in Nederland en afzien van het selectieve instrument perspectiefgebieden. De raad bepleit dat de minister van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties de beschikking krijgt over een eigen NOVI-budget.

Toelichting op omgevingsvisie in de Omgevingswet

De omgevingsvisie is een nieuw instrument uit de Omgevingswet. Een omgevingsvisie is een politiek-bestuurlijk document met een integrale visie op de ontwikkeling van de fysieke leefomgeving op de lange termijn. Het moet een samenhangende visie op strategisch niveau zijn die meer is dan een optelsom van sectorale beleidsvisies. Op 5 oktober 2018 bracht het Kabinet het Kabinetsperspectief NOVI uit, een tussenstap op weg naar de ontwerp-NOVI die begin 2019 aan de Tweede Kamer moet worden aangeboden. De minister van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties heeft de Rli gevraagd hoe er met die NOVI gestuurd kan worden op de prioriteiten van het Kabinet.