'De AI-revolutie verandert niet alleen beroepen, maar ook wie we zijn'

De snelle opkomst van kunstmatige intelligentie (AI) en automatisering heeft grote implicaties voor onze arbeidsmarkt. Volgens het World Economic Forum verdwijnen miljoenen banen tegen 2030, terwijl er tegelijkertijd vele nieuwe ontstaan. Maar het gaat niet alleen om vaardigheden, arbeidsplaatsen en hogere arbeidsproductiviteit. AI dwingt ons ook om na te denken over wie we zijn: over onze professionele identiteit. Werkgevers, overheid en werknemers zelf moeten in actie komen om een mismatch op de arbeidsmarkt, een verlies aan werkgeluk en maatschappelijke samenhang te voorkomen. 

Ons werk vormt een belangrijk deel van onze identiteit en het geeft - als het goed is - ook voldoening en trots. Het snelle verdwijnen en veranderen van beroepen heeft verregaande gevolgen voor de mensen die dat werk uitvoeren. Neem een zorgverlener die direct met patiënten werkt. Als hun rol verandert van verpleegkundige naar zorgregisseur, gaat hun leven er heel anders uitzien. Dat heeft ook grote gevolgen voor het gevoel van betekenis dat ze uit hun werk halen en dat raakt de kern van hoe we onszelf zien als professionals.

Het herdefiniëren van een professionele identiteit is niet eenvoudig. Voor veel mensen kost afscheid van het vertrouwde nemen, tijd. Het is als werknemer anno 2025 belangrijk om het vermogen te ontwikkelen om proactief te zijn en jezelf steeds weer te vernieuwen. Maar we kunnen niet van iedereen verwachten dat ze heel erg bezig zijn met het (door)ontwikkelen van een stevige beroepsidentiteit, zeker niet voor voornamelijk praktisch uitvoerende medewerkers.

Hier is een duidelijke rol weggelegd voor werkgevers en de overheid. Omscholing moet zich richten op het aanleren van nieuwe vaardigheden, maar er is ook een groeiende behoefte aan begeleiding bij de transitie naar een ander beroep. Een leven lang ontwikkelen klinkt mooi, maar vraagt in de praktijk ook om toegankelijkheid en empathie van iemands omgeving. Coaching en meer nadruk op persoonlijke ontwikkeling zijn essentieel om werknemers klaar te maken voor nieuwe taken en hen te ondersteunen in hun veranderende professionele identiteit en zelfbeeld.

Zonder adequate actie riskeren we een mismatch op de arbeidsmarkt en een verlies aan werkgeluk en maatschappelijke samenhang. De AI-revolutie is onvermijdelijk, maar de manier waarop we ermee omgaan bepaalt hoe we deze verandering als professionals gaan ervaren.