Oxfam over coalitieakkoord: slechts kleine stapjes op grote internationale uitdagingen

Den Haag, 15 december. Het nieuwe kabinet verhoogt inzet voor Ontwikkelings-samenwerking met een paar honderd miljoen euro per jaar. Dit is nog steeds zwaar onvoldoende om internationale afspraken na te komen om in 2030 ongelijkheid, extreme armoede en honger uit te bannen. Positief is het besluit van de regering om in Nederland wetgeving in te voeren om zo bedrijven te verplichten om mensenrechten te respecteren en het milieu niet te vervuilen, al staat er geen tijdlijn bij en blijft de uitwerking ervan onduidelijk. Oxfam Novib maakt zich al jaren sterk voor wetgeving hierop. Op het gebied van klimaat blijft aanpak van broeikasgassen onzeker en betaalt de regering onvoldoende aan klimaatfinanciering voor arme landen.

Michiel Servaes, algemeen directeur Oxfam Novib: “De coronapandemie en de klimaatcrisis zorgen voor een enorme toename van ongelijkheid, armoede en vluchtelingen in de wereld. De nieuwe regering geeft ietsje meer steun aan Ontwikkelingssamenwerking, maar komt internationale afspraken hierop nog steeds niet na. Het budget voorklimaatfinanciering schiet tekort, dit geldt ook voor s structurele inzet om de wereldwijde vaccinongelijkheid aan te pakken. Hoopvoller is het nieuwe voornemen om in Nederland wetgeving voor bedrijven op mensenrechten en milieu in te voeren, maar ambitieuze invulling en een tijdlijn voor invoering ervan ontbreken nog.”

Nederland committeert zich al jaren aan de Duurzame Ontwikkelingsdoelen van de VN (SDG’s), die stellen dat in 2030 onder meer groeiende ongelijkheid, extreme armoede en honger uitgebannen moeten zijn. Onderdeel van de SDG’s is de afspraak dat rijke landen 0,7% van hun Bruto Nationaal Inkomen besteden aan Ontwikkelingssamenwerking. De nieuwe regering verhoogt onder druk van met name coalitiepartners CU en D66 het budget hiervoor weliswaar met gemiddeld 388 miljoen euro per jaar - 321 miljoen in 2022 tot 556 miljoen in 2025 - maar ook hiermee blijft er nog steeds een tekort bestaan van gemiddeld 1 miljard euro per jaar om aan deze internationale afspraak te voldoen. Daarnaast worden deze beperkte extra middelen ingezet om migranten op te vangen in hun eigen regio en klimaatfinanciering die bestemd is voor ontwikkelingslanden – opnieuw een sigaar uit eigen doos.

De regering roept bedrijven al jaren op zich te houden aan de internationale OESO-Richtlijnen om mensenrechten te respecteren en schade aan het milieu te voorkomen. Uit herhaaldelijk onderzoek blijkt dat het leeuwendeel van de Nederlandse bedrijven dit niet doet. Regeringsbeleid was tot nu toe altijd gebaseerd op vrijwilligheid. Oxfam Novib ijvert al jaren voor wetgeving waarmee bedrijven worden verplicht tot naleving. Het nieuwe kabinet maakt een grote stap door wetgeving in Nederland aan te kondigen, alhoewel een tijdpad voor invoering hiervan mist en de formulering risico’s met zich meebrengt voor zwakke uitvoering van deze wet. Een ambitieuze invulling van de nieuwe wet is belangrijk om betrokkenheid van bedrijven bij misstanden als landroof, onleefbaar loon en kinderarbeid daadwerkelijk uit te bannen.

Nederland committeert zich aan de VN-Klimaatakkoorden van Parijs en Glasgow, waarin het belang van beperking van de temperatuurstijging tot maximaal 1.5 graad wordt benadrukt. De nieuwe regering verhoogt inzet om de klimaatcrises aan te pakken maar het nieuwe doel van 55% reductie van broeikasgassen in 2030 in de Klimaatwet is hiervoor ontoereikend. De coalitie streeft weliswaar ook naar een hogere reductie van broeikasgasemissies van ‘circa 60% in 2030’, maar dit percentage wordt niet opgenomen in de Klimaatwet en is daarmee niet verankerd. Daarmee wordt deze opgave zeer onzeker, de Raad van State concludeerde op 28 oktober nog dat ‘De klimaatdoelen die Nederland voor zichzelf heeft gesteld in de Klimaatwet uit zicht zijn. Verankering in wetgeving is noodzakelijk, en extra maatregelen nú nodig.’ Eilandstaten in de Stille Oceaan, landen in de Sahel en Bangladesh betalen nu al een zware prijs voor ons gebrek aan voldoende klimaat-actie.

De Tweede Kamer stemde in de zomer voor inzet van de regering om het Europese verzet tegen tijdelijke opschorting van patenten voor coronavaccins te stoppen. Spanje, Frankrijk, VS en diverse andere landen zijn voorstander hiervan, maar de EU houdt dit tegen. Vaccins zijn zeer ongelijk verdeeld: zo’n 80-90% van de bevolking in westerse landen is volledig gevaccineerd, in veel landen in Sub-Sahara Afrika wordt nog geen 5% gehaald. In het nieuwe regeerakkoord staat geen enkele toezegging dat Nederland zich zal inspannen voor een tijdelijke opschorting van patenten voor vaccins. De nieuwe regering belooft slechts de beperkte extra middelen voor Ontwikkelingssamenwerking ook deels in te zetten voor ‘extra uitgaven aan het wereldwijde vaccinatieprogramma COVAX’ – zinnig, maar onvoldoende en geen structurele oplossing.