Steeds meer Zuid-Afrikaanse kennismigranten nodig door groeiend tekort technici

Het toenemende tekort aan engineers, technici en andere hoogopgeleide werknemers in Nederland zorgt voor een groeiend aantal kennismigranten uit Zuid-Afrika. Om als economie te kunnen blijven groeien moet Nederland daarom net als Duitsland de regels voor kennismigranten versoepelen en de verplichte hoge salariseisen laten vallen.

Daarvoor pleit Ir Olav’s Globetrotters, het grootste wervings- en selectiebureau in Nederland voor Zuid-Afrikanen. Uit CBS-cijfers blijkt dat het aantal kennismigranten uit Zuid-Afrika de afgelopen jaren fors toeneemt. Van 900 in 2021 naar 1860 in 2022. De groep spreekt zowel Nederlands als Engels en is hoog opgeleid.

Sinds de verkiezingen gaat het in Nederland vaak over immigratie. Onder de ruim 400.000 mensen die jaarlijks naar Nederland komen zitten echter 29.000 kennismigranten die hard nodig zijn voor de economie. ,,Je kunt niet alle migratie onder één noemer scharen. Als je de economie wilt laten groeien, kun je niet zonder kennismigranten”, stellen managing partners Sonja Poortman en Diane van Galen Last van Ir Olav’s Globetrotters. Hun bureau werkt voor grote Nederlandse bedrijven, banken en overheden en heeft de afgelopen jaren al ruim 400 vacatures vervuld met Zuid-Afrikanen. Poortman ziet die vraag elk jaar toenemen.

Uit een analyse van de huidige arbeidsmarkt blijkt dat er voor hbo -of universitair opgeleide werknemers in 41 technische beroepen – van engineer tot laborant, van elektrotechnicus tot chemisch analist – constant 10.000 vacatures openstaan in Nederland. In elke provincie is meer vraag naar dit soort mensen dan er aanbod is. ,,Omdat er geen geschikte kandidaten voorhanden zijn in Nederland zien wij een duidelijke groei in de aanvragen voor Zuid-Afrikanen”, zegt Poortman. ,,We werken met grote bedrijven, installatie en ingenieursbureaus, waarvan er eentje bijvoorbeeld 350 vacatures op dit gebied heeft open staan.”

Het bureau werkt enkel met hoogopgeleide kennismigranten uit Zuid-Afrika. Zij spreken Engels en behoorlijk Nederlands, hebben vaak Nederlandse namen, en volgen daarnaast nog verplicht Nederlandse lessen. Daarna kunnen ze zowel bij Nederlands als Engels sprekende bedrijven worden ingezet. Zuid-Afrika heeft een hele grote mijnindustrie, waar veel hoogopgeleide technici werken. Vanwege de werkloosheid, criminaliteit en onveiligheid in het land komen ze graag naar Nederland.

Ir Olav’s Globetrotters focuste de afgelopen jaren vooral op vacatures in de IT. Omdat het bureau uit zoveel verschillende hoeken vragen kreeg voor personeel, is het werkgebied in 2023 uitgebreid. Het levert nu veel werktuigbouwkundige en elektrotechnische engineers, operators, ontwerpers, projectleiders en andere specialisten. Die tak behelst 35 procent van het werkgebied en zal alleen maar verder groeien. Poortman: ,,Er is bijvoorbeeld veel vraag van bedrijven die groen en duurzaam willen worden. Maar ik krijg ook wekelijks de vraag ‘Sonja: kunnen jullie ook tandartsen, leraren of financiële mensen leveren? Of van een ziekenhuis de vraag: kunnen jullie psychiaters leveren?”  

Nederland werpt nu nog diverse drempels op tegen migratie, waar ook kennismigranten de dupe van zijn. Daarom pleiten Poortman en Van Galen Last voor de invoering voor speciale regels voor deze groep, net als Duitsland dat eind vorig jaar heeft gedaan. Hoogopgeleide kennismigranten hebben daar geen visum of werkvergunning meer nodig en kunnen ook zonder diploma aan de slag. Verder verlaagt Duitsland de salarisdrempels. Volgens de twee  moet Nederland ook zo’n wet invoeren. Daarnaast pleiten ze voor verlaging van de verplichte hoge salarisschalen voor deze groep, de zogeheten IND-salarissen. Poortman: ,,Er wordt daarbij niet gekeken naar kennis en ervaring, maar naar leeftijd. Dus alleen of je jonger of ouder bent dan dertig. Ik zou een lans willen breken om die IND-salarissen voor sommige beroepen iets te verlagen, zodat ze beter in het Nederlandse salarishuis passen. Bedrijven zitten hierdoor in een spagaat. Ze hebben veel vacatures, worden gedwongen naar het buitenland te gaan om die kennis binnen te halen en moeten dan dat hoge IND-salaris betalen. Dat is vaak niet vergelijkbaar met wat de andere mensen in het bedrijf verdienen.”

Met hun oproep sluiten Poortman en van Galen Last zich aan bij het betoog van CEO Peter Wennink van chipmachinebedrijf ASML, met een beurswaarde van 248 miljard euro het grootste techbedrijf van Europa. Hij maakt zich ook zorgen over de politieke pleidooien voor een beperking van buitenlandse studenten en expats en zegt zijn bedrijf niet overeind te kunnen houden zonder kennismigranten. Vorig jaar adviseerde onafhankelijke denktank DenkWerk om migratie als een motor te zien om gaten op de arbeidsmarkt in te vullen. Ook de OESO riep Nederland jaar op om meer arbeidsmigranten van buiten de EU aan trekken om problemen op de arbeidsmarkt op te lossen.