Investeren in laaggeletterdheid bespaart ons jaarlijks 1 miljard euro

Uit vandaag gepubliceerd onderzoek van PricewaterhouseCoopers (PwC) blijkt dat laaggeletterdheid de Nederlandse samenleving jaarlijks bijna 1 miljard euro kost. Hogere gezondheidskosten, kosten voor uitkeringen, lagere productiviteit van de laaggeletterden die werken en gemiste belastinginkomsten zijn de grootste kostenposten. De overheid, de belastingbetaler, werkgevers, zorgverzekeraars en vooral de laaggeletterden zelf betalen deze rekening. Investeren levert veel geld op en mensen die gelukkig zijn en mee kunnen doen in de samenleving.

Mariëtte Hamer, vicevoorzitter van Stichting Lezen & Schrijven en voorzitter van de Sociaal-Economische Raad (SER) reageert: “Dit is een heel hoog bedrag: ieder jaar 1 miljard euro. Voor de laaggeletterden zelf zijn de gevolgen natuurlijk het grootst. Maar ook als samenleving betalen we een hoge rekening. De SER pleit in haar laatste advies voor een basisvoorziening voor iedereen. Scholing moet laagdrempelig en in de buurt beschikbaar zijn, zodat iedereen kan leren lezen, schrijven, rekenen en computeren.”

Optelsom: Vaker werkloos, vaker ziek, lager inkomen

Het rapport laat de volgende kostenposten zien: Laaggeletterden zijn vaker werkloos en doen vaker een beroep op sociale zekerheid (kosten: €104 miljoen). Ze hebben een lager inkomen dan wanneer zij zouden werken (minder inkomsten, kosten: €34 miljoen). Laaggeletterden die een baan hebben, hebben lagere salarissen (lagere productiviteit, kosten: €330 miljoen). Hierdoor loopt de overheid een flink aantal belastinginkomsten mis (kosten: €239 miljoen). Ook zijn de kosten voor gezondheidszorg van laaggeletterden hoger dan van mensen die geen moeite hebben met lezen, schrijven en/of rekenen (kosten: €264 miljoen).

Hoe kunnen we dit oplossen?

Op dit moment bereiken we in Nederland minder dan 5% van alle laaggeletterden. Door laaggeletterden beter te herkennen, bijvoorbeeld bij de dokter, het UWV of de schuldhulpverlening kunnen meer laaggeletterden gevonden en doorverwezen worden naar een cursus. Dan moeten wel de huidige wachtlijsten weggewerkt worden en meer cursussen aangeboden worden op scholen in alle gemeenten. Voor de mensen voor wie een cursus op school nog een brug te ver is, kunnen meer vrijwilligers getraind worden die (onder begeleiding van een docent) met de mensen oefenen en ‘leeskilometers’ maken. Met deze aanpak vindt 19% van de cursisten binnen een half jaar een baan of maakt een carrièrestap. Om dit allemaal voor elkaar te krijgen, moeten we flink meer investeren. 

Reactie FNV

Han Busker, voorzitter FNV reageert: “Een enorm verlies van kapitaal voor de samenleving, maar vooral voor de laaggeletterden zelf. Zij hebben grotere kans op armoede, doen minder mee en hebben een slechtere gezondheid. Onacceptabel. Hier ligt een stevige opdracht voor het nieuwe kabinet; verhogen van het sociaal minimum als ook investeren in banen in het onderwijs is keihard nodig.”

Reactie Vereniging van Openbare Bibliotheken

Marleen Barth, voorzitter van de Vereniging van Openbare Bibliotheken, zegt: “Naast hoge kosten veroorzaakt laaggeletterdheid verspilling van menselijk kapitaal. En persoonlijke verdriet; als je niet kunt lezen en schrijven, raak je al snel buitengesloten. In bibliotheken is iedereen welkom en voelt iedereen zich thuis. Ze kunnen daarom een belangrijke rol spelen in het terugdringen van laaggeletterdheid. Met een kleine investering kunnen ze veel meer doen. We hopen dat de overheid die bijdrage wil leveren."

Nederland investeert weinig in volwasseneneducatie

Onderzoek van de Universiteit van Maastricht (september 2016) laat zien dat de Nederlandse overheid relatief weinig investeert in volwasseneneducatie, vergeleken met onze buurlanden en Scandinavië. Vrijwel alle noordwestelijke Europese landen hebben een groter budget per inwoner dan Nederland.