Meldpunt geopend voor toegankelijke verkiezingen

Het College voor de Rechten van de Mens opent vanaf 12 maart het online Meldpunt Onbeperkt Stemmen. Mensen met een beperking kunnen via www.mensenrechten.nl/stemmen zowel hun negatieve als positieve ervaringen delen met de toegankelijkheid van de komende verkiezingen. Dit jaar moeten de stemlokalen 100% toegankelijk zijn voor mensen met een lichamelijke beperking. Als toezichthouder op het VN-verdrag handicap wil het College weten in hoeverre dit is gelukt en welke problemen groepen met andere beperkingen ondervinden.

Het meldpunt gaat zowel over de Provinciale Statenverkiezingen op 20 maart als de Europese verkiezingen op 23 mei. Mensen met een lichamelijke, visuele, verstandelijke of psychische beperking kunnen tot en met 2 juni via het meldpunt laten weten of zij obstakels ervaren bij het stemmen. Ook kunnen ze daarbij vertellen welke oplossing zij hiervoor zien.

Toegankelijkheid van verkiezingen gaat bijvoorbeeld om de bereikbaarheid van het stemlokaal en stemhokje en de begrijpelijkheid van het stembiljet en de informatie over de verkiezingen. Met de meldingen kan het College bij de regering aandringen op mogelijke verbeteringen. Het is de derde keer dat het College een meldpunt voor toegankelijke verkiezingen instelt.

Verschillende obstakels

Uit meldpunten bij vorige verkiezingen en onderzoek uit 2017 van het College blijkt dat mensen met een beperking op allerlei obstakels kunnen stuiten bij het stemmen. Soms waren stemlokalen en stemhokjes niet toegankelijk met een rolstoel of scootmobiel. Daarnaast ervoeren mensen met een visuele of verstandelijke beperking problemen bij het invullen van het stembiljet en de toegankelijkheid van de informatie over de verkiezingen, zoals verkiezingsprogramma's.

Verder bleek dat stembureaumedewerkers niet altijd goed op de hoogte zijn van de regels op dit gebied. Sommigen wisten bijvoorbeeld niet dat mensen met een lichamelijke beperking hulp mogen krijgen in het stemhokje en zelf mogen kiezen wie hen helpt. Ook was niet bij iedereen bekend dat dit recht ook geldt voor mensen met een visuele beperking. Voor mensen met een verstandelijke beperking is hulp in het stemhokje momenteel nog niet toegestaan, hoewel zij aangeven hieraan wel behoefte te hebben.

Effect van het meldpunt

De mogelijkheid om je stem uit te brengen is een belangrijk onderdeel van een volwaardige deelname aan de samenleving. Het VN-verdrag handicap bepaalt daarom dat verkiezingen voor iedereen toegankelijk moeten zijn. Naar aanleiding van de gesignaleerde problemen riep het College de regering op tot verbeteringen. Ook de Organisatie voor Veiligheid en Samenwerking in Europa (OVSE) en verschillende belangenorganisaties deden aanbevelingen hiervoor.

Het kabinet heeft toegankelijkheid van verkiezingen opgenomen als aandachtspunt in het regeerakkoord. Vorig jaar kondigde minister Ollongren aan dat de verkiezingen in 2019 100% toegankelijk worden gemaakt voor mensen met een lichamelijke beperking. Daarnaast onderzoekt ze de mogelijkheid om hulp in het stemhokje ook toe te staan voor mensen met een verstandelijke beperking. Verder is de voorlichting aan stembureaumedewerkers over de regels verbeterd.

Verschillende gemeenten nemen zelf het initiatief om de toegankelijkheid te verbeteren. Zo nemen dit jaar twaalf gemeenten deel aan een proef van de Oogvereniging, waarbij mensen met een visuele beperking het stembiljet kunnen invullen met behulp van een mal met gaatjes.

VN-verdrag handicap

Het College is toezichthouder op de naleving van het VN-verdrag handicap, dat sinds juli 2016 in Nederland van kracht is. Volgens dit verdrag hebben mensen met een beperking het recht om deel te nemen aan het politieke en openbare leven, op gelijke voet met anderen. Dit betekent onder meer dat zij zonder obstakels moeten kunnen stemmen.