Lakeman vraagt Hof om vervolging oud-bestuurder Gerrit Zalm van ABN AMRO

Voorzitter Pieter Lakeman van Stichting Onderzoek Bedrijfsinformatie SOBI heeft het Haagse en Amsterdamse Gerechtshof gevraagd Gerrit Zalm strafrechtelijk te vervolgen wegens overtreding van de Wet ter voorkoming van witwassen en financieren van terrorisme (Wwft). Zalm was directeur (2009-2013) en president directeur (2013-2017) van ABN AMRO. Nadat de bank in 2021 een boete van 480 miljoen euro betaalde, besloot het Openbaar Ministerie (OM) op 18 december 2024 Zalm níet strafrechtelijk te vervolgen. Lakeman vindt het volstrekt onacceptabel dat het OM na vier jaar afziet van vervolging en vraagt het Gerechtshof in te grijpen.

Op vragen van het platform voor onderzoeksjournalistiek Follow the Money over het niet vervolgen van Zalm stelde diens advocaat onlangs dat ‘de conclusies van de FIOD niet werden overgenomen.’ Hieruit leidt Lakeman af dat ook de FIOD van mening is dat Zalm strafrechtelijk vervolgd moet worden. De SOBI-voorzitter verwijst verder naar het door het OM uitgevoerde Onderzoek ‘Guardian’. Daarin werd onder meer vastgesteld dat ernstig tekortschietende controles de kans op witwassen enorm hebben vergroot.

In de periode 2013 – 2019 stelde de Nederlandsche Bank (DNB) bij ABN AMRO diverse overtredingen van de wet vast: ‘Deze overtredingen bleken, zoals DNB heeft aangegeven, bij herhaling ernstig en verwijtbaar en DNB heeft in dit verband ook meermaals handhavend opgetreden.’ DNB constateerde in 2014 dat het cliëntenonderzoek onvoldoende kritisch werd uitgevoerd en dat onderzoek van de klanten niet op orde was. Ook bleek dat de bank de integriteitsrisico’s van klanten onvoldoende onderzocht en dat 96% van de klanten van private banking was geclassificeerd als neutraal risico.

Vanaf 2014 is er zowel intern binnen ABN AMRO als door DNB op gewezen dat waarschuwingen van het transactie monitoringsysteem (alerts) veel te laat aan de officiële onderzoeksinstantie FIU (Financial Intelligence Unit) werden gemeld. Het OM oordeelde dat de focus van het bestuur meer op andere zaken had gelegen dan op de procedures met betrekking tot naleving van de Wwft, ondanks interne en externe signalen dat die naleving tekort schoot.

In de periode 2014 – 2015 constateerde DNB dat de noodzakelijke herbeoordelingen veel te weinig werden uitgevoerd waardoor er geen sprake was van de noodzakelijke voortdurende controle op de zakelijke relaties. DNB bepaalde als last onder dwangsom dat de bank alle klantdossiers van Private Banking Nederland moest controleren. Twee jaar later constateerde DNB zelfs dat 14 door haar onderzochte klantdossiers van correspondentbanken waarmee de ABN AMRO een relatie had onvoldoende onderzocht waren.

In 2017 bleek dat geen risicoanalyse had plaatsgevonden van de klanten in het segment commercieel vastgoed. De bank heeft de 5,5 miljoen privé klanten volgens DNB onvoldoende onderzocht en bij een substantieel deel van deze  klanten op onjuiste wijze een risicoclassificatie toegekend.

Het OM heeft het tekortschieten van ABN AMRO om meerdere redenen als zeer ernstig gekwalificeerd. Het bestuur van de bank werd onder meer door DNB bij herhaling gewezen op het tekortschieten in de naleving van de Wwft en de daaraan verbonden risico’s. De bank kreeg uiteindelijk in 2021 een boete van 480 miljoen euro.

Volgens Lakeman is het beeld dat uit het onderzoek ‘Guardian’ naar voren komt bevestigd door een omvangrijke publicatie van Follow the Money. Uit dat artikel blijkt dat de bank onder leiding van Zalm keer op keer de doelstelling losliet om aan de vereisten van de anti witwaswetgeving te voldoen. Dit ondanks herhaalde waarschuwingen van DNB en intern onderzoek waaruit bleek dat de meeste klantdossiers mankementen vertoonden. Zo bleef bij de divisie Retail de controle van miljoenen klantdossiers achterwege, terwijl bij de divisie Corporate Banking op het nieuwe verbeterprogramma werd bezuinigd. Een budgetreductie zorgde er zelfs voor dat de ontwikkeling van een essentieel IT-systeem stil kwam te liggen. Het bankbestuur verzuimde meermaals de RvC over de ernst van de problemen in te lichten.

‘Mede op basis van het onderzoek ‘Guardian’ en de publicatie van Follow the Money concludeer ik dat Gerrit Zalm als verantwoordelijk topbestuurder van ABN AMRO jarenlang ernstig tekort is geschoten. Hij heeft willens en wetens volstrekt onvoldoende gedaan om witwassen te voorkomen en liet zich weinig gelegen liggen aan de wetgeving. Dat het OM daar na jaren onderzoek geen zaak van maakt vind ik onbegrijpelijk. Vandaar mijn verzoek aan het Gerechtshof om alsnog vervolging af te dwingen’, zegt de SOBI-voorzitter.