Waterschappen publiceren hun prestaties in ‘Waterschapspeil’

Zeespiegelstijging, een verslechtering van de waterkwaliteit, grote vraagstukken voor de ruimtelijke ordening. Het waterbeheer staat de afgelopen jaren onder steeds grotere druk. Hoe de waterschappen in deze veranderende omstandigheden hun waterbeheertaken uitvoeren, laat de Unie van Waterschappen zien in ‘Waterschapspeil 2024’.

Rogier van der Sande, voorzitter van de Unie van Waterschappen: “In Waterschapspeil laten we zien hoe wij als waterschappen werken aan de grote opgaven waar we mee geconfronteerd worden. We hopen te inspireren met onze aanpak en oplossingen. Waterschappen bouwen samen aan toekomstbestendig waterbeheer. We zetten onze gezamenlijke kennis en ervaring in om Nederland veilig en leefbaar te houden, nu en voor toekomstige generaties.”

Waterschapschapspeil

Waterschapspeil is één van de producten die de Unie van Waterschappen samenstelt op basis van de bedrijfsvergelijkingen onder de waterschappen. In de publicatie staan de resultaten van het werk van de 21 waterschappen over ruwweg de periode 2022-2023. In deze tweejaarlijkse uitgave staan ook de trends en ontwikkelingen in de waterschapssector. De prestaties en kosten van de waterschappen staan beschreven in de Waterschapspiegel. Daarnaast zijn er nog bedrijfsvergelijkingen met een specifiek onderwerp, zoals de bedrijfsvergelijking waterzuivering.

Bevindingen

Enkele bevindingen uit Waterschapspeil 2024 zijn:

• 60% van de primaire waterkeringen moet worden versterkt. Tussen 2017 en 2023 hebben de waterschappen alle primaire waterkeringen beoordeeld volgens de veiligheidsnormen uit 2017. Omdat sommige normen strenger zijn geworden – met name in het rivierengebied – is de versterkingsopgave aanzienlijk. We werken hard om alle primaire keringen op tijd te versterken. Eind 2023 voldeed 1.263 kilometer (39%) aan de meest recente veiligheidsnormen, voor 1.984 kilometer waterkeringen (61%) was dat niet het geval of was nader onderzoek nodig. Keringen die nog niet voldoen, zijn op dit moment veilig door goed beheer. De versterkingen zijn nodig om dat in de toekomst te blijven.

• De helft van de waterschappen geeft aan dat ze eind 2023 (grotendeels) op het juiste moment zijn betrokken bij de ontwikkeling van ruimtelijke plannen. Een meerderheid geeft aan in voldoende mate betrokken te zijn. Het op tijd betrekken van waterschappen gebeurt vooral bij structuurvisies, bij andere planvormen zoals bestemmingsplannen, omgevingsplannen en verordeningen gebeurt dit in mindere mate. De betrokkenheid bij exploitatieovereenkomsten neemt langzaam toe. Deze overeenkomsten zijn van belang voor het klimaatbestendig bouw- en woonrijp maken van terreinen. In sommige gevallen worden de actuele opgaven – bijvoorbeeld als het gaat om klimaatbestendig bouwen – in de adviezen meegenomen. Daarbij is vooral aandacht voor de gevolgen van extreme neerslag.

• In 2023 controleerden we tijdens het zwemseizoen de kwaliteit van 500 zwemwaterlocaties, waarvan 94% een voldoende kwaliteit had. De waterschappen monitoren de kwaliteit van deze locaties en adviseren de provincies over de bestrijding van blauwalgen. 23 keer namen we maatregelen om het zwemwater te laten voldoen aan de kwaliteitsnorm. En voor 191 locaties adviseerden we de provincie om een waarschuwing af te geven voor blauwalg. Voor 75 locaties adviseerden we hiervoor een negatief zwemadvies uit te vaardigen, 1 keer adviseerden we een zwemverbod. Er zijn in Nederland ruim 700 officiële zwemwaterlocaties aangewezen door de provincies. Rijkswaterstaat controleert de overige zwemwaterlocaties (ca. 200). De actuele kwaliteit van zwemwater op verschillende plekken in het land is te vinden op zwemwater.nl en via de Zwemwater app.
• We verwijderen stikstof, fosfor en zuurstofbindende stoffen uit het rioolwater. De nutriënten stikstof en fosfor zijn stoffen die – wanneer ze in te hoge concentratie voorkomen – een sterke negatieve invloed hebben op de kwaliteit van het oppervlaktewater. In 2023 was het gemiddelde verwijderingsrendement voor deze stoffen 87,2% (stikstof: 83,7%, fosfor: 85,7%, CZV: 92,1%). Het rendement was daarmee in 2023 lager dan de afgelopen paar jaar. Dat heeft te maken met de grotere hoeveelheid neerslag in dat jaar. Verdund rioolwater is namelijk lastiger te zuiveren. Het verwijderingsrendement is de mate van verwijdering van deze stoffen, ofwel het percentage stikstof, fosfor en CZV dat we het zuiveringsproces verwijderen uit het rioolwater.

Open data

De onderliggende data, die zijn aangeleverd door de waterschappen, zijn ontsloten via het Waves-dashboard. Hierin staan de financiën en je vindt er gegevens over bijvoorbeeld werkzaamheden op het gebied van waterveiligheid, schoon en voldoende water en het zuiveren van rioolwater. Via Waves kunnen waterschappen gemakkelijk met elkaar worden vergeleken op verschillende thema’s. Zo zijn de waterschappen transparant over hun kosten en baten én kunnen zij van elkaar leren om zo gezamenlijk te verbeteren.

Meer weten?

Bekijk de animatie over Waves. Of duik in de data en vergelijk de waterschappen via het Online Waves dashboard en de databank. Meer informatie over verschillende soorten bedrijfsvergelijkingen vind je op: https://unievanwaterschappen.nl/themas/bedrijfsvergelijkingen/