Pakket maatregelen nodig voor verbetering arbeidsmarkt cultuursector

Om de zwakke positie van mensen op de arbeidsmarkt in de culturele en creatieve sector te verbeteren, is er een breed pakket aan maatregelen nodig. In een gezamenlijk advies komen de Sociaal-Economische Raad (SER) en de Raad voor Cultuur daarom met concrete voorstellen om het verdienvermogen in de sector te vergroten, de inkomenszekerheid te verbeteren, scholing te bevorderen en het overleg tussen werkgevers en de vakbeweging te versterken.

In een eerdere verkenning (januari 2016) hebben de SER en Raad voor Cultuur vastgesteld dat de arbeidspositie van veel mensen in de culturele en creatieve sector zorgwekkend is. Zo zijn veel banen verdwenen en de inkomens laag. Vaak hebben mensen een beperkte toegang tot essentiële voorzieningen zoals scholing, verzekeringen en pensioen. Toch werken creatieven altijd door, ook als ze weinig geld verdienen. Dat maakt hun positie op de arbeidsmarkt kwetsbaar.

SER-voorzitter Mariëtte Hamer: “De culturele sector is een bijzondere sector en kunst en cultuur zijn essentieel voor onze samenleving. Maar de waarde die de sector creëert, komt lang niet altijd bij de makers terecht. De sector moet daarom nu in actie komen, waar nodig samen met de overheid.”

Vergroten verdienvermogen

De raden zien het vergroten van het verdienvermogen als een noodzakelijke voorwaarde om de situatie van de werkenden in de sector te verbeteren. Een bloeiend cultureel leven trekt veel bezoekers, toeristen en bedrijven. De economische waarde die de sector daarmee creëert, moet meer bij de makers zelf terechtkomen. Dat vraagt om een sterk georganiseerde sector die duidelijker zijn meerwaarde laat zien; en om een overheid waarbij ministeries en gemeenten het beleid op elkaar afstemmen. De raden adviseren een landelijk platform op te richten, waar best practices en kennis worden gedeeld. Ook moet het auteursrecht beter worden gehandhaafd.

Inkomenszekerheid en scholing

Daarnaast doen de raden diverse voorstellen om de inkomenszekerheid te versterken en scholing te stimuleren. Met de ontwikkeling van richtlijnen voor redelijke vergoedingen stijgen de verdiensten; een code voor goed werkgevers- en opdrachtgeverschap kan hierbij helpen. De raden adviseren te onderzoeken hoe collectief onderhandelen door zzp’ers in deze sector uit de sfeer van het mededingingsrecht kan worden gehaald. Als de overheid hiervoor experimenteerruimte geeft, kan de sector ervaren hoe dit in de praktijk werkt.

Versterken sociale dialoog

Wie in de culturele sector werkt, heeft individueel maar weinig wisselgeld om te kunnen onderhandelen. De raden adviseren daarom dat men zich beter organiseert en dat belangenorganisaties nog meer gaan samenwerken en initiatieven ontplooien. Hierdoor kan de sociale dialoog, het overleg tussen werkgevers en de vakbeweging, effectiever worden.

Voorzitter Raad voor Cultuur, Marijke van Hees: “Wij hebben samen met de SER intensief naar allerlei concrete oplossingen gezocht om de arbeidsmarkt in de culturele en creatieve sector een duwtje in de goede richting te geven.  De bal ligt nu bij de sector, maar zeker ook bij de overheid die wij oproepen te investeren in een bloeiend cultureel leven.”

Het advies is tot stand gekomen op verzoek van de Federatie Cultuur en de Kunstenbond. Een commissie onder voorzitterschap van SER-kroonlid Evert Verhulp heeft het advies voorbereid. Het advies is vastgesteld in de raadsvergaderingen van donderdag 20 april (Raad voor  Cultuur) en vrijdag 21 april (SER).