Mensenrechten noodzakelijk voor een effectieve armoedeaanpak

Mensenrechten noodzakelijk voor een effectieve armoedeaanpak

Voor een effectieve aanpak van armoede is het noodzakelijk om mensenrechten centraal te stellen. Dat concludeert het College voor de Rechten van de Mens op basis van de rapportage Mensenrechten in Nederland: armoede, sociale uitsluiting en mensenrechten. De rapportage laat zien dat armoede verschillende mensenrechten onder druk zet en omgekeerd dat mensen die arm zijn hun mensenrechten niet kunnen realiseren. Denk aan het recht op gezondheid, onderwijs, arbeid en huisvesting. Bovendien laat een onderzoek naar armoedebeleving zien dat 80% van de mensen die armoede ervaart zich in hun waardigheid voelt aangetast. Het College vraagt de overheid dan ook om een brede beleidsvisie en nationaal programma te ontwikkelen voor het bestrijden van armoede en sociale uitsluiting.

De cijfers liegen er niet om. In Nederland en zeker ook in het Caribisch deel van ons Koninkrijk, leven nog veel mensen en gezinnen in armoede. Armoede kan iedereen overkomen: je verliest je baan, gaat scheiden of hebt hoge zorgkosten. Het is een complex probleem dat niet alleen gaat over te weinig geld. Mensen in armoede komen vaak terecht in een vicieuze cirkel van machteloosheid, stigmatisering, discriminatie en uitsluiting. Voorzitter Adriana van Dooijeweert: “Leven in armoede kan iemands menselijke waardigheid aantasten. Daarnaast heeft armoede ook gevolgen voor onze samenleving. Als mensen het gevoel hebben er niet bij te horen, kan dat leiden tot maatschappelijke onvrede en verlies van vertrouwen in instituties zoals de overheid en de rechtsstaat.”

Armoede en mensenrechten

Het recht op een behoorlijke levensstandaard en bescherming tegen armoede en sociale uitsluiting, het recht op gezondheid, het recht op onderwijs, het recht op arbeid en het recht op huisvesting zijn fundamentele rechten van de mens. Binnen al deze thema’s spelen er problemen met participatie, autonomie, gelijkheid en rechtsbescherming. Armoede kan leiden tot een ongezond voedingspatroon, wonen in een ongezonde omgeving of het mijden van zorg. Ongeveer 2,5 miljoen mensen in Nederland zijn laaggeletterd. Veel van hen zijn langdurig arm, hebben problemen met hun gezondheid en zijn minder maatschappelijk en politiek betrokken. Ook krijgen kinderen van laagopgeleide ouders krijgen een lager schooladvies. En hoewel werk nog steeds een belangrijke inkomensbron is, blijkt dat het hebben van betaald werk geen garantie is om niet in armoede terecht te komen of er juist uit te komen. Tot slot neemt het aantal mensen dat dakloos is toe en kunnen veel mensen de woonlasten niet opbrengen.

Wat moet er gebeuren?

Vanuit de overheid is een beleidsvisie en nationaal programma nodig om armoede en sociale uitsluiting te bestrijden. In dit programma moet in ieder geval aandacht zijn voor het recht op een behoorlijke levensstandaard, gezondheid, onderwijs, arbeid en huisvesting. Er moet een programma komen voor zowel Europees als Caribisch Nederland. Verder is het belangrijk dat de overheid samenwerkt met gemeenten, belangenorganisaties en mensen in armoede. Hetzelfde geldt ook voor gemeenten als zij met armoede aan de slag gaan. Van Dooijeweert: “Armoede stoppen waar die nog voorkomt en voorkomen waar die dreigt te ontstaan is een kerntaak van de overheid. Het College is ervan overtuigd dat de overheid daarin alleen kan slagen met een beleidsvisie op armoede waarin het kunnen realiseren van mensenrechten centraal staat.”

Hoe beleven mensen armoede?

In opdracht van het College voerde onderzoeksbureau GfK een belevingsonderzoek uit naar armoede. Hieruit blijkt dat van de mensen die zichzelf als arm beschouwen, 80% aangeeft dat dit hun gezondheid beïnvloedt. 91% ziet hun vrije keuze aangetast en 80% hun gevoel van waardigheid. Armoede lijkt ook de mogelijkheden tot participatie te beïnvloeden. Waar 64% van de algemene bevolking in Nederland zegt vaak activiteiten te ondernemen, is dit 37% onder personen met een laag inkomen. 35% van de mensen die armoede ervaren voelt zich hierdoor buitengesloten.

De rapportage Mensenrechten in Nederland: armoede, sociale uitsluiting en mensenrechten staat op de website van het College: www.mensenrechten.nl.