Raad voor Cultuur adviseert positief over publieke omroepen

De Raad voor Cultuur adviseert demissionair minister Slob (Media) om nieuwkomers ON! en ZWART een voorlopige erkenning te geven voor het publieke omroepbestel. Ook aanvragen van de overige publieke omroepen krijgen een positief advies. De raad plaatst wel kritische kanttekeningen bij de regels voor toelating. Een open bestel is alleen houdbaar als er duidelijke en eenduidige criteria komen voor toe- en uittreding, waarschuwt de raad.

De raad hecht er sterk aan dat de publiek omroep een podium blijft waar alle mogelijke stemmen gehoord worden. De nieuwe omroepen ON! en ZWART zijn volgens de raad van toegevoegde waarde, omdat zij een herkenbare stroming vertegenwoordigen, nieuwe doelgroepen bedienen en de verscheidenheid van het aanbod vergroten. De raad wijst daarbij wel expliciet op het belang van journalistieke waarden voor het vertrouwen in het publieke omroepbestel. Daarin past het om op basis van feiten andere visies en opinies te brengen. Maar het is volgens de raad van belang dat ON! zich distantieert van de structurele diskwalificatie van NOS als onafhankelijke nieuwsvoorziening. 

De raad toetste op verzoek van minister Slob de aanvragen om erkenning van alle publieke omroepen voor de concessieperiode 2022-2026. De raad heeft getoetst of zij op de één of andere wijze bijdragen aan de pluriformiteit en de publieke media-opdracht. Dat is het geval, vindt de raad. De raad waarschuwt wel dat wat de kijker en luisteraar in praktijk krijgt voorgeschoteld minder pluriform is, dan je op basis van de plannen zou verwachten. Ook viel op dat de plannen van de omroepen nogal verschillen; met name waar het de uitwerking en de mate van concreetheid betreft.

De huidige aspirant-omroepen PowNed, WNL en HUMAN, hebben volgens de raad de afgelopen erkenningsperiode hun toegevoegde waarde bewezen. In de nieuwe periode moeten zij een samenwerkingsomroep vormen met een van de zes reeds erkende omroepen: AVROTROS, KRO-NCRV, BNNVARA, EO, MAX en VPRO.

Volgens de raad komt de houdbaarheid van het huidige omroepbestel onherroepelijk in het geding als er geen duidelijkere criteria komen voor toe- en uittreding. De huidige criteria kunnen leiden tot versplintering van het aanbod. Het moet volgens de raad ook mogelijk zijn om naar het bestel als geheel te kijken en van daaruit afwegingen te maken. De raad wees hier al eerder op. Ook de politiek ziet inmiddels de urgentie hiervan in, maar dat heeft nog niet tot een oplossing geleid, constateert de raad.

De raad waarschuwt dat de waarden van de Publieke Omroep beschermd moeten worden. Met urgentie moet worden onderzocht hoe de borging hiervan kan worden versterkt. De raad denkt hierbij zowel aan aanscherping van de Mediawet als bijvoorbeeld aan een verplichting voor omroepen om de Raad voor Journalistiek te erkennen en verplichting voor omroepen om een meer toegespitste journalistieke code te onderschrijven.

Naast de Raad voor Cultuur brengen ook het Commissariaat voor de Media en de Nederlandse Publieke Omroep (NPO) een advies uit. Het Commissariaat voor de Media toetst daarbij de ledeneis. Mede op basis van deze adviezen besluit minister Slob vóór 1 augustus 2021 welke omroepen een erkenning of voorlopige erkenning krijgen.