Fietspaden onder druk door verminderde veiligheid

De lente begint en dat betekent: warmere temperaturen, meer zon en… nóg vollere fietspaden. Meer drukte brengt nieuwe uitdagingen met zich mee om het fietspad veilig en fijn te houden. Ook de landelijke politiek ziet deze worsteling en werkt aan een meerjarenplan voor fietsveiligheid. Snelle vervoersmiddelen en intimidatie zorgen voor steeds meer spanningen op het fietspad. Hoe ervaren jongeren deze drukte, hoe zien zij hun rol hierin en welke oplossingen dragen zij zelf aan?

Drukte en risico’s op het fietspad

Fietsen blijft het populairste vervoermiddel onder jongeren, met een gemiddelde van 6 kilometer per dag (CBS, 2022). De dynamiek op het fietspad verandert echter drastisch door de toename van e-bikes, wielrenners, scooters en (opgevoerde) fatbikes. Dit vergroot niet alleen de verkeersrisico’s, maar beïnvloedt ook de druktebeleving.

Uit recent onderzoek van TeamAlert blijkt dat 15% van de jongeren op een opgevoerde e-bike en 47% op een opgevoerde fatbike rijdt. Dit vergroot de snelheidsverschillen en leidt tot gevaarlijke situaties. Daarnaast nemen afleiding en roekeloos rijgedrag toe:

·      92% ziet andere fietsers met hun telefoon in de hand.

·      78% merkt dat medeweggebruikers te hard rijden op een e-bike of fatbike.

·      69% ziet regelmatig fietsers door rood rijden.

·      66% ziet anderen afsnijden op het fietspad.

Ook de sociale veiligheid op het fietspad komt onder druk te staan. Intimidatie, zoals schelden, achtervolgingen, of dingen gooien is voor veel jongeren een herkenbaar probleem. Vooral op drukke momenten, zoals na schooltijd of bij supermarkten, nemen irritaties toe.

Het fietsgedrag van jongeren

Sociale interactie speelt een grote rol in hoe jongeren zich gedragen op het fietspad. Hun fietsgedrag wordt beïnvloed door drie factoren:

Jongeren passen hun fietsgedrag aan op hun omgeving. Bij kwetsbare groepen, zoals voetgangers, jonge kinderen en ouderen, zijn ze vaak extra oplettend en geven ze eerder voorrang. Daarentegen zorgen snelle verkeersdeelnemers, zoals fatbikes en opgevoerde e-bikes, voor meer alertheid en frustratie. Een deelnemer uit het onderzoek verwoordt dit treffend: "Fatbikes zijn echt de asociaalste fietsen op de weg. 90% is opgevoerd en ze rijden veel te hard." Wanneer jongeren in groepen fietsen, ligt de focus echter minder op verkeersveiligheid. Ze raken sneller afgeleid, letten minder op en gaan minder snel aan de kant, wat de doorstroming op het fietspad bemoeilijkt.

Hoewel jongeren zelf aangeven veilig te fietsen, laat zelfrapportage iets anders zien. Meer dan de helft (58%) luistert regelmatig muziek tijdens het fietsen, waardoor ze minder omgevingsgeluiden oppikken. Daarnaast fietst 39% weleens op de stoep, wat gevaarlijke situaties met voetgangers kan opleveren. Ook gebruikt 35% hun telefoon tijdens het fietsen, wat hun aandacht en reactievermogen vermindert. Deze cijfers laten zien dat er een kloof bestaat tussen hoe jongeren hun eigen gedrag ervaren en wat ze daadwerkelijk doen in het verkeer.

Gedragsverandering als sleutel tot een veiliger fietspad

Naast infrastructuur en handhaving speelt gedragsverandering een cruciale rol in het creëren van een veiliger fietspad. Uit onderzoek blijkt dat bewustwording en sociale normen invloed hebben op hoe jongeren zich gedragen. Jongeren geven daarnaast zelf aan dat gedragsinterventies helpen om positieve verandering te stimuleren. Campagnes, zoals ‘Met elkaar overweg’ van de Vervoerregio Amsterdam, worden hierin genoemd. Deze campagne moedigt geduld en wederzijds begrip aan op het fietspad.

Jongeren ervaren de snelheidsverschillen en drukte als een uitdaging, maar erkennen ook hun eigen rol in het probleem. Zoals een van de deelnemers samenvatte: "We moeten allemaal gewoon een beetje rekening met elkaar houden. Dan wordt het vanzelf een stuk chiller op het fietspad."