De provincie Utrecht maakt vandaag het Ontwerp-Utrechts Programma Landelijk Gebied (UPLG) openbaar: een samenhangend en geborgd pakket aan maatregelen voor natuur, water, bodem, klimaat en landbouw voor de periode 2026–2035. Utrecht is daarmee de eerste provincie die met een uitgewerkt en integraal maatregelenpakket komt dat het bereiken van landelijke doelen daadwerkelijk mogelijk maakt en daarmee, vanaf 2027, de vergunningverlening weer op gang kan brengen.
Met dit plan kiest Utrecht voor een heldere koers om de natuur te herstellen, de water- en bodemkwaliteit te verbeteren, de uitstoot van broeikasgassen terug te dringen en de landbouw perspectief te bieden. Het plan moet een einde maken aan de huidige impasse in het landelijk gebied, waar natuurherstel achterblijft, vergunningverlening stilvalt en ondernemers nauwelijks vooruit kunnen. Het Ontwerp-UPLG is tot stand gekomen na drie jaar intensieve samenwerking met agrariërs, natuurorganisaties, waterschappen, gemeenten, inwoners en deskundigen.
Niets doen betekent achteruitgang
Gedeputeerde Mirjam Sterk (Natuur en Landbouw, Transitie Landelijk Gebied) benadrukt dat de provincie moeilijke keuzes niet langer kan uitstellen. “We zien dat agrariërs, bedrijven en inwoners al jaren vastlopen en de gevolgen zich opstapelen. Zonder natuurherstel loopt de energietransitie nog verder vast, kunnen we geen vergunningen verlenen, geen woningen bouwen voor al die mensen die een huis zoeken en ondernemers geen perspectief bieden. Daarom moeten we nu keuzes maken, soms ook lastige.” Toch pakt de provincie nu door: “Niets doen betekent in dit geval achteruitgang. Met het UPLG nemen we verantwoordelijkheid, samen met onze partners. We leggen de basis voor een duurzaam, leefbaar en economisch gezond landelijk gebied.”
Die veranderingen kunnen op plekken pijn gaan doen, ook bij individuele agrariërs. “We geven boeren ruimte om zelf te bepalen hoe ze de doelen gaan bereiken. Maar niet iedereen zal het bedrijf kunnen voortzetten zoals hij of zij wil. Daarom gaan we zoveel mogelijk naast hen staan en zullen hen, daar waar we kunnen, helpen.”
Inspanningen van alle partijen
Het UPLG vraagt iets van iedereen die in het landelijk gebied werkt en leeft. Natuurorganisaties, waterschappen, gemeenten, terreinbeheerders en de provincie zelf moeten stappen zetten om de wettelijk vastgestelde doelen te halen. Want als de natuur herstelt, kunnen er weer vergunningen worden verleend, krijgen agrariërs weer perspectief, kunnen wegen en huizen gebouwd worden en kan de provincie van het slot. Voor de landbouw betekent het programma vooral dat er één duidelijk kader komt waarbinnen boeren kunnen ondernemen, vernieuwen en investeren. Mirjam Sterk zegt hierover: “We hopen op redelijk korte termijn via doelsturingsvergunning de vergunningverlening weer op gang te krijgen. PAS-melders en andere boeren leven al jaren met onzekerheid, terwijl zij juist willen investeren in hun bedrijf én in het landschap. Dat geldt ook voor jonge boeren. Door perspectief en ondersteuning te bieden, zorgen we dat agrariërs ook in de toekomst kunnen blijven boeren op een manier die bij hen én bij Utrecht past.”
Utrecht kiest voor een aanpak die realistisch én voortvarend is. Met bindende maatregelen, maar ook ruimte voor eigen invulling. Zo kunnen agrariërs zelf aangeven hóe ze de stikstofuitstoot omlaag willen brengen en gaat de provincie de behaalde resultaten monitoren.
Concrete maatregelen uit het UPLG
Het UPLG bevat 17 structurerende principes en een reeks maatregelen die elkaar versterken. De belangrijkste onderdelen: zie bijgevoegde afbeelding.
Samenwerking als fundament
Het UPLG is het resultaat van vele gesprekken, bijeenkomsten en inspraakmomenten. Agrariërs, natuurbeheerders, waterschappen, gemeenten en burgers hebben een zichtbare stempel gedrukt op de keuzes die nu worden gemaakt. Die samenwerking en de ingebrachte kennis en expertise is heel belangrijk geweest, benadrukt Sterk: “Onze provincie heeft een unieke traditie van samenwerken in het landelijk gebied. Agrariërs, natuurorganisaties en overheden hebben de afgelopen jaren veel mogelijk gemaakt, onder andere door intensief en goed samen te werken in gebiedsprocessen. Deze samenwerking vormt de basis voor het UPLG én voor de uitvoering ervan.”
Geen eindpunt
Sommige maatregelen zijn urgent en wettelijk verplicht, andere worden geleidelijk ingevoerd. Met ongeveer €280 miljoen aan Rijksmiddelen voor de komende jaren kan Utrecht de nodige stappen zetten. Maar de provincie benadrukt dat samenwerking met het Rijk essentieel blijft voor lange termijn. Sterk: “Het UPLG is geen eindpunt, maar een stevige basis voor de toekomst en vraagt om blijvende dialoog, aanpassing en vertrouwen. Utrecht pakt door. Voor onze natuur, voor onze boeren en voor de generaties na ons.”
Procedure
Het Ontwerp-UPLG is het vervolg op het Concept-UPLG dat in juli 2023 bij het Rijk is ingediend. De zienswijzen die hierop zijn gekomen, zijn, waar mogelijk, meegenomen in het Ontwerp-UPLG. Het Ontwerp-UPLG ligt van 6 januari tot en met 16 februari 2026 ter inzage. Inwoners, ondernemers en organisaties kunnen vanaf dat moment hun zienswijze indienen. Het provinciebestuur roept alle betrokkenen op hiervan gebruik te maken zodat deze zienswijzen meegenomen kunnen worden in de totstandkoming van het definitieve UPLG dat, naar verwachting, in de loop van 2026 door Gedeputeerde Staten wordt vastgesteld.
Meer informatie en een samenvatting van het Ontwerp-UPLG is te vinden op www.provincie-utrecht.nl/uplg
De samenvatting is ook als bijlage aan dit persbericht toegevoegd
