De verscherpte Europese maatregelen die zijn ingesteld naar aanleiding van de coronapandemie, leiden er helaas toe dat de gezamenlijke reddingsoperatie van Artsen zonder Grenzen en SOS Mediterrannée stopt. COVID-19 mag echter geen excuus zijn voor Europese overheden om de hulpverlening op de Middellandse Zee te blokkeren. Dit werd afgelopen Paasweekend pijnlijk bevestigd toen Italië en Malta niet reageerden op inkomende noodoproepen. Minstens 5 mensen kwamen om het leven.
Deze inkomende oproepen kwamen van boten in nood, binnen de territoriale wateren van beide landen. Terwijl Europese verkenningsvliegtuigen passief toekeken, verslechterde de situatie met de minuut. Hierdoor zijn minstens 5 mensen overleden en 7 vermist. Daarnaast is er vermoedelijk een boot met 85 opvarenden op 12 april gekapseisd, ondanks beweringen van FRONTEX dat deze is aangekomen op Sicilië. Een groep van 200 mensen die is gered door ngo-schepen is een veilige haven geweigerd.
‘Een eerdere oproep van Duitsland aan hulporganisaties om reddingen stop te zetten en het besluit van Italië en Malta om hun havens voor geredde mensen te sluiten, zijn discriminerend en buiten proportie’, zegt operationeel manager Annemarie Loof. ‘Artsen zonder Grenzen is bezorgd dat de volksgezondheid en de bescherming tegen COVID-19 worden misbruikt om het internationaal recht niet na te leven. Mensen die bescherming nodig hebben, zullen daardoor sterven aan de grenzen van Europa.’
Einde samenwerking AzG en SOS Mediterrannée
Artsen zonder Grenzen en SOS Mediterrannée willen graag het levensreddende werk op de Middellandse Zee voortzetten. SOS Mediterrannée wil echter meer garanties van Europese staten over veilige havens. Momenteel ontbreken die. Voor Artsen zonder Grenzen zijn die minder essentieel en weegt de humanitaire noodzaak om meteen mensen te redden zwaarder.
‘We kunnen niet nietsdoen terwijl we een volledig uitgerust en bemand schip klaar hebben liggen en mensen Libië ontvluchten en het risico lopen te verdrinken. Artsen zonder Grenzen heeft daarom de moeilijke beslissing genomen om de samenwerking met SOS Mediterrannée te beëindigen en alle reddingswerk voor nu te stoppen’, zegt Loof.
Verantwoordelijkheid Europa
Europese lidstaten hebben de reddingscapaciteit van hulporganisaties sterk beperkt en de overgebleven partijen extreme beperkingen opgelegd. Het is daarom van essentieel belang dat ze nu zélf verantwoordelijkheid nemen voor de humanitaire crisis die hierdoor is veroorzaakt. Concreet houdt dit in dat de EU haar reddingswerk opnieuw moet starten en de financiering en steun aan de Libische kustwacht moet stopzetten, zodat mensen niet gedwongen terugkeren naar het onveilige Libië.
‘We zijn ons, als medische noodhulporganisatie, volledig bewust van de uitdagingen rond de bestrijding van COVID-19’, zegt Annemarie Loof. ‘We pakken deze pandemie dan wereldwijd aan, ook in Europa. Maar het redden van mensenlevens op het vasteland sluit niet uit dat we onze plicht ten opzichte van hen op zee moeten vergeten.’
Burgeroorlog Libië woedt door
Terwijl de burgeroorlog in Libië doorgaat, zijn er praktisch geen mogelijkheden om het land te ontvluchten. Alle initiatieven op het gebied van hervestiging en repatriëring zijn gestopt. Volgens de internationale organisatie voor migratie (IOM) zitten momenteel meer dan 650.000 migranten vluchtelingen vast in een burgeroorlog. Daarnaast zijn ongeveer 150.000 Libiërs ontheemd geraakt sinds het conflict uitbrak in april 2019. Mensen die het land ontvluchten via zee worden met geweld teruggebracht door de Libische kustwacht. In de afgelopen week konden teruggebrachte migranten en vluchtelingen twee keer niet van boord, omdat er werd geschoten in de buurt van de haven van Tripoli. Alleen al in de afgelopen week zijn er meer dan 700 mensen in gammele bootjes gestapt om aan het geweld te ontsnappen.