GEBORGENHEID EN KLEINSCHALIGHEID IN EEN GROOT SCHOOLGEBOUW

Nieuwbouw Rodenborch-College: in gesprek met rector Marjo van IJzendoorn.

Hoe houden we ons nieuwe schoolgebouw voor maar liefst 2.300 leerlingen kleinschalig en geborgen? En hoe ziet de ideale school eruit? Om deze vragen te beantwoorden, stak het Rodenborch-College, met HEVO als projectmanager, veel aandacht en tijd in de voorbereiding en het ontwerp van de nieuwbouw in Rosmalen. Door vervolgens bij de bouw zelf strak te sturen op de uitvoering ontstond een licht en ruim gebouw dat binnen budget en planning is opgeleverd. Rector Marjo van IJzendoorn en manager bedrijfsvoering Roland Littooij van het Rodenborch-College kijken dan ook met veel voldoening terug op een proces dat volgens hen vooral uitblonk door de goede samenwerking.

Marjo van IJzendoorn is rector van het Rodenborch-College. Het Rodenborch-College is een samenvoeging van het gelijknamige college en het Jeroen Bosch College, dat is opgeheven. Na de zomervakantie van 2022 betrok het Rodenborch-College een nieuw gebouw in een uitbreidingsgebied in Rosmalen. Het college biedt onderwijs in vmbo-t (de t staat voor theoretische leerweg), havo en vwo aan 2.300 leerlingen. In het gebouw werken 210 mensen, waarvan zo’n 170 docenten.

Het Rodenborch-College is onderdeel van de grote scholenkoepel Vereniging Ons Middelbaar Onderwijs in de provincie Noord-Brabant. Het is tevens een Topsport Talentschool, een tto-school (tweetalig onderwijs) en Technasium. De nieuwbouw bevat naast de school ook twee sporthallen, die buiten schooltijden worden verhuurd aan de gemeente ’s-Hertogenbosch. In de twee hallen kunnen zes klassen tegelijk sporten.

Aanleiding

‘De gemeente ’s-Hertogenbosch had een groot aanbod aan voortgezet onderwijs. Met veel scholen krijg je verdunning. Vooral het Jeroen Bosch College had daar last van. Het leerlingenaantal was gezakt naar 500 en de school verkeerde permanent in financieel zwaar weer. Voeg daarbij dat het oude schoolgebouw in alle voegen piepte en kraakte, en het was duidelijk dat sluiting rationeel gezien de beste keuze was. Hoe moeilijk dat ook is. Want sluiting van een school gaat altijd gepaard met heftige emoties en veel verdriet. Door het Rodenborch-College en het Jeroen Bosch College te laten samengaan in één nieuw gebouw ontstond er perspectief op een mooie nieuwe toekomst.’

Toekomstbeeld

‘Toen najaar 2019 het besluit tot nieuwbouw eenmaal was gevallen, zijn we met de docenten van beide scholen gaan werken aan het onderwijsconcept van het nieuwe college. Dat was een erg leuk proces. We vroegen docenten om een toekomstbeeld te schetsen van ons onderwijs. Hoe zou je willen dat je kind of kleinkind hier onderwijs kan volgen? Daar heeft iedereen op gereageerd. Tegelijkertijd boden we een scholingstraject aan waarmee docenten werden gevoed met nieuwe wetenschappelijke inzichten rond de methode ‘Leren leren’. Daarbij bleek dat onze docenten hetzelfde toekomstbeeld hadden als wij. Een beeld dat bovendien goed aansloot bij de huidige ideeën over hoe leerlingen leren. Dat kwam allemaal samen in ons onderwijsconcept. Dat concept hadden we nodig voor het ontwerp van het nieuwe gebouw.’

Onderwijs op maat

‘De rode draad in ons concept is dat leerlingen meer op maat onderwijs krijgen, passend bij het tempo waarop ze vakken kunnen volgen. Dat wil zeggen meer modulair en niveaugericht, met meer ruimte voor persoonlijke ontwikkeling en vakoverstijgende projecten. Ook wilden we mogelijkheden bieden voor het uitstellen van keuzes. Veel leerlingen hebben aan een jaar brugklas niet genoeg om al te weten hoe ze verder willen. Daarom hebben wij naast brugklassen van één jaar ook verlengde brugklassen van twee jaar, alsmede dakpanklassen vmbo-t-havo en havo-vwo. Omdat we zo’n grote school zijn, kunnen we die grote variatie bieden.’

De rode draad in ons concept is dat leerlingen meer op maat onderwijs krijgen, passend bij het tempo waarop ze vakken kunnen volgen.   --MARJO VAN IJZENDOORN, RECTOR RODENBORCH-COLLEGE

Vertaling in het gebouw

‘De variatie komt ook terug in de ruimten in het gebouw. Grofweg bestaat 70% van de onderwijstijd uit basislessen; dat is dus klassiek klassikaal onderwijs. De rest is bestemd voor projectonderwijs of andere vormen van persoonlijke ontwikkeling. Daarvoor biedt het gebouw allerlei ruimten waarin leerlingen zelfstandig of in kleine groepen verder kunnen werken. Dat gebeurt op de werkpleinen. Er is dus een grote afwisseling tussen grote en kleine ruimten en tussen de kleine ruimten onderling, waardoor je inderdaad veel meer maatwerk kunt bieden.’

Geborgen en kleinschalig

‘De belangrijkste uitdaging voor de architect was om dit grote gebouw voldoende kleinschaligheid en geborgenheid mee te geven. Het moest warmte uitstralen, zodat iedereen zich er snel thuis zou voelen. Dat is goed gelukt. De werkpleinen zijn bewust wat kleiner gehouden. Daarbij is het gebouw verdeeld in de onder- en bovenbouw met elk zes leerdomeinen. Dat geeft geborgenheid, net als de kleine cabines waar leerlingen graag gebruik van maken. En het gebouw is heel licht en ruim, met veel aandacht voor het binnenklimaat. In coronatijd zat iedereen in de oude gebouwen met de ramen open in de kou te vernikkelen. Hier zorgt de moderne ventilatie voor een aangenaam klimaat. En daar draait het toch om; je wilt dat je docenten en leerlingen in een prettige omgeving kunnen werken en leren.’

Duurzame exploitatie

‘We hebben bij de nieuwbouw goed gekeken naar de toekomstige exploitatiekosten en daarom gekozen voor degelijke duurzame materialen die niet snel hoeven te worden vervangen. Het gebouw is bijna energieneutraal, door goede isolatie, triple glas, ledverlichting, warmtepompen en zonnepanelen. We hebben een groen mossedumdak dat als eerste de regen opvangt. Deze gaat daarna naar de wadi. Zodra die verzadigd is, komt het regenwater in de grote vijver. Verder hebben we op het terrein open verharding toegepast. Er gaat daarom geen regenwater het riool in.’

Strak proces

‘Personeelsleden, ouders en leerlingen zijn nauw betrokken geweest bij de fase van het opstellen van het Programma van Eisen en bij de keuze van de architect. Daarna opnieuw bij de inrichting van het gebouw. We hebben de leerlingen bijvoorbeeld laten kiezen uit drie stoelen en de docenten uit acht versies van digiborden. Dat hele proces van iedereen betrekken hebben we wel strak gestuurd. Zo bleven we binnen het budget en de planning. Maar we wilden ook een gebouw dat goed zou aansluiten bij de behoeften van de gebruikers. Beide doelstellingen zijn goed gelukt.’

Rust en vertrouwen

‘Onze schoolvereniging Ons Middelbaar Onderwijs (OMO) heeft veel ervaring met bouwen. Daarom konden we zelf als opdrachtgever opereren, wel met inzet van extra expertise van binnen de school. Voor het projectmanagement is HEVO ingeschakeld en daar zijn we zeer tevreden over. Niet alleen door de grote deskundigheid van de mensen van HEVO, maar zeker ook door de rust en het vertrouwen dat ze altijd uitstraalden. Dat was belangrijk; bij vlagen was dit proces toch erg spannend.’

De aula, de mediatheek en het water om het gebouw heen: de leerlingen van het Rodenborch-College zijn onder de indruk van hun nieuwe schoolgebouw.  --MARJO VAN IJZENDOORN, RECTOR RODENBORCH-COLLEGE

Tekorten en vertragingen

‘De aanbesteding van de aannemers was uiteraard spannend. Ook hadden we last van de coronatijd en het groeiende tekort aan materialen en later personeel. De ruwbouwfase ging eigenlijk probleemloos, mede omdat de aannemer op tijd en slim materialen had ingekocht en de inkoop van de heipalen door HEVO was georganiseerd waarbij OMO optrad als opdrachtgever. De afbouwfase was spannender. Dan zijn veel meer partijen en leveranciers aan zet. Onderdelen van de plafonds moesten uit het oosten van Duitsland komen, de warmtepompen uit Italië. Dat duurde allemaal lang. Uiteindelijk zijn we binnen de planning gebleven, maar je moet dan wel voldoende begrip hebben voor elkaar. De samenwerking in dit project was echter altijd uitstekend. Ieder deed zijn ding en nam daar verantwoordelijkheid voor; volgens ons de belangrijkste sleutel tot succes.’

Trots

‘Na de oplevering zagen we hier collega’s met hun ouders of partners door het gebouw lopen. Ze wilden het graag aan hen laten zien. Een teken dat ze er trots op zijn. De leerlingen zijn er ook blij mee. Ze vonden het eerst wel groot, maar dat went snel. Het is heel fijn dat we nu allemaal in één gebouw zitten en beschikken over nieuwe faciliteiten. Het buitenterrein is bijna klaar. Ook daaraan is samen met de leerlingen veel aandacht besteed. De bomen en struiken moeten nog worden geplant, maar het is leuk om te zien dat leerlingen nu al graag op de bankjes en aan het water zitten. Zeker met mooi weer is het ook heerlijk om hier buiten te vertoeven.’

Reactie HEVO

Bij de nieuwbouw van het Rodenborch-College kwamen enkele bijzonderheden samen. Vanaf het begin hebben we samen met de school nagedacht over hoe de toekomstige leerlingen het nieuwe, grote schoolgebouw zouden ervaren qua schaalgrootte. Ook aan het samengaan van twee scholen met eigen leerlingen en medewerkers is de nodige aandacht besteed; aan de hand van diverse werksessies met gebruikers zijn verschillende thema’s en aandachtsgebieden besproken.

De twee belangrijkste projectkaders waren budget en planning. HEVO heeft vanaf het begin sterk gestuurd op een haalbaar ontwerp én op snelheid in het proces. Hierbij is de zorgvuldigheid uiteraard niet uit het oog verloren, maar door samen met de ontwerpers en later ook de bouwers voortvarend aan de slag te gaan én de risico’s van de meest kritische elementen weg te halen, is het gelukt om de nieuwbouw van 17.300 m² binnen de kaders op te leveren. De kwaliteit is hoog en de gemaakte keuzes waren steeds gericht op een duurzame exploitatie. Er is een goede akoestiek, isolatie en hoogwaardige afwerking, maar er is bijvoorbeeld ook gekozen voor elektronische cilinders op de deuren. Samen met de bouw is ook het onderhoud van belangrijke onderdelen aanbesteed: hiermee heeft de school jarenlang plezier van een goed functionerend gebouw.