Begroting 2023: Ruimte voor provinciale ambities

De provincie Utrecht blijft in 2023 met groot gevoel voor urgentie werken aan de noodzakelijke transities. Duurzame energie, een circulaire economie, gezonde mobiliteit en kringlooplandbouw. Daarnaast werken we aan het versterken van onze belangrijke kwaliteiten: meer en gezonde natuur, goede kwaliteit van water en lucht en vitale steden en dorpen. Het versnellen van de bouw van (betaalbare) woningen, de vraag naar ruimte voor bedrijven en de krapte op de arbeidsmarkt zijn opgaven die actueel zijn en blijven.

De provincie heeft een ingewikkelde ruimtelijke puzzel te leggen. Voor de opgaven voor landbouw, stikstof, energie, woningbouw, huisvesting voor statushouders en water, bodem en natuur heeft de provincie de regierol. In gebiedsprocessen zal, samen met alle partners in het gebied, het komend jaar aan de oplossingen worden gewerkt. Het is onze grootste uitdaging om het evenwicht tussen de opgaven te bewaken en te zorgen voor het behoud van een gezonde leefomgeving. In de conceptmeerjarenbegroting 2023 – 2026 die op 28 september 2022 is aangeboden aan Provinciale Staten, is te lezen hoe de financiële middelen hiervoor verdeeld zijn.  Het is opnieuw een sluitende begroting, waarin alle begrote inkomsten en uitgaven van de provincie voor het komende jaar zijn opgenomen. De totale begroting voor 2023 bedraagt ruim 663 miljoen euro. De begroting is structureel in evenwicht, heeft financiële ruimte voor nieuwe keuzes na de verkiezingen van maart 2023 en biedt ruim voldoende weerstandsvermogen.

Op basis van het traject ‘Groeisprong 2040’ is in de afgelopen periode een aantal stippen op de horizon gezet om de provincie voor te bereiden op de voorziene groei op vijf belangrijke opgaven. Wonen, Energie en Klimaat, Economie en Gezondheid, Natuur en Recreatie en Bereikbaarheid. De Groeisprong heeft laten zien dat hier forse uitdagingen liggen. Het komend jaar moet er vooral hiervoor meer zekerheid komen over de toekomstige jaarlijkse inkomsten van de provincie Utrecht. Die zekerheid is er nu nog niet en daar heeft het college zorgen over. Duidelijkheid over keuzes rond het provinciefonds en het nieuwe belastinggebied zijn cruciaal om verdere financiële kaders te kunnen geven voor de periode richting 2030 en verder.

Onzekerheden voor inwoners en bedrijven

Het college van Gedeputeerde Staten is zich bewust van de onzekere tijden waarin we leven. Gedeputeerde Robert Strijk: “Die onzekerheid wordt al langere tijd veroorzaakt door corona en een tekort op de woningmarkt. Sinds dit jaar ook door zorgen over een hoge energierekening en fors oplopende prijzen voor producten en diensten. De consequenties hiervan voor de koopkracht van onze inwoners zijn enorm. Ook voor ondernemers is het een ingewikkeld vraagstuk hoe om te gaan met gestegen prijzen voor grondstoffen en energie. Sommigen moeten besluiten de productie af te schalen of zelfs stil te leggen. De oorlog in Oekraïne en oplopende spanningen tussen het westen en Rusland en ook China geven onzekerheid, en internationale ontwikkelingen buiten onze directe invloedssfeer leiden tot hogere aantallen vluchtelingen, ook naar onze provincie.”

Daarbij zien we een vertraging van de transitie naar duurzame energie en flinke opgaven op de verlaging van de CO2 uitstoot.  Er ligt ook nog een grote uitdaging om anders om te gaan met grondstoffen en de noodzaak van natuurherstel, de transitie van de landbouw en de druk op het landelijk gebied. De gevolgen van de klimaatverandering zijn steeds duidelijker. Al deze zaken vragen om systeemveranderingen en dat is onder normale omstandigheden al heel ingewikkeld. In deze tijd kampen wij ook nog eens met een tekort aan deskundigheid en arbeidspotentieel om al deze ambities en transities te begeleiden.

Bovendien leiden deze ontwikkelingen onder andere tot toenemende protesten van flinke groepen Nederlanders. Zij voelen zich niet gesteund. Het gezag van de overheid is niet voor iedereen meer vanzelfsprekend. Het college is zich ervan bewust dat het hier open oog en oor voor moet houden en voortdurend de verbinding en het gesprek met de Utrechtse samenleving moet blijven opzoeken. Een open manier van samenwerken om zo samen te bouwen aan een gezonde, groene, duurzame en aantrekkelijke provincie voor inwoners en bedrijven blijft dan ook onverkort het uitgangspunt.

Verantwoord en financieel gezond

In deze begrotingsvoorstellen legt het college voor hoe komend jaar alle opgaven worden uitgevoerd. Deze begroting is de laatste begroting van deze Statenperiode. Volgend jaar treden de nieuwe Provinciale Staten en een nieuw college van Gedeputeerde Staten aan. Zij zullen vanzelfsprekend hun eigen koers bepalen. De begroting 2023-2026 biedt daarvoor een goede financiële basis.

Provinciale Staten besluiten op 9 november 2022 over de begroting.