'Door hogere kosten staan ziekenhuizen met rug tegen de muur'

Dit is een expertquote van Jan Willem Spijkman, Senior Sector Banker Public & Healthcare, ING.

U kunt dit bericht, of delen hiervan gebruiken op uw kanalen, met vermelding van de naam van de expert en organisatie. Aanleiding: Zorgstaking: 'we werken ons het leplazerus voor een klein salaris'

Ziekenhuispersoneel dat staakt is zeldzaam. Toch kwamen ziekenhuismedewerkers op 16 maart in actie voor een beter loon. Volgens de Nederlandse Vereniging voor Ziekenhuizen is daar geen financiële ruimte voor. Redenen hiervoor zijn de al sterk gestegen loonkosten en hogere energieprijzen.

De prijsindexcijfers die door de Nederlandse Zorgautoriteit (NZa) zijn vastgesteld zijn niet hoog genoeg. Het prijsindexcijfer voor de overheidsbijdrage in de arbeidskostenontwikkeling (OVA) is voor 2023 vastgesteld op 4,74 procent. In de nacalculatie gaat de OVA uitkomen op 6,36 procent. Als we kijken naar de looneisen van de vakbonden (onder andere 10 procent loonsverhoging al dit jaar) dan is de vastgestelde OVA onvoldoende voor veel ziekenhuizen om de komende CAO-verhoging op te vangen en staan zij met hun rug tegen de muur.

De bekostiging van de zorg zit in een impasse. Dit jaar kost het de ziekenhuizen veel moeite om sluitende contracten af te spreken met zorgverzekeraars. Veel ziekenhuizen hebben te maken met een zogenaamd omzetplafond. Zij mogen tot een bepaald bedrag hun geleverde zorg declareren bij hun zorgverzekeraar, die deze zorg bij hen heeft ingekocht. Haalt een ziekenhuis dat plafond niet, dan krijgen zij van de zorgverzekeraars minder betaald.

Dat terwijl de vaste lasten en een groot deel van de variabele lasten gewoon doorlopen. Ziekenhuizen kunnen dit risico afdekken door een aanneemsom met de zorgverzekeraar af te spreken. Hier zijn de verzekeraars op het moment niet zo happig op. Zij betalen dan - als het omzetplafond niet gehaald wordt - feitelijk veel meer voor de zorg die wél geleverd is. Ook als er wel aanneemsommen zijn afgesproken, zal nog maar moeten blijken of zulke enorme loonstijgingen door de ziekenhuizen betaald kunnen worden, zeker wanneer de OVA lager is dan de werkelijk loonstijging.

Stel dat de looneisen worden ingewilligd, dan weten we zeker dat de zorgpremies de komende jaren fors gaan stijgen, terwijl we al jaren proberen de groei van de zorgkosten te beteugelen. Er zullen dus andere oplossingen moeten komen. Eén belangrijke oplossingsrichting is de invoering van het Integraal Zorgakkoord (IZA) dat pleit voor het verlenen van ‘passende zorg’. Denk hierbij aan concentratie van acute en complexe zorg naast het meer chronische zorg leveren buiten de muren van het ziekenhuis. Doel is het leveren van passende zorg in overleg met de patiënt zelf, met de best mogelijke gezondheidswinst voor de patiënt.

Deze transitie kost tijd en geld, maar is hard nodig. Het aantal patiënten stijgt de komende jaren en het aantal artsen en zorgmedewerkers neemt niet navenant toe. Als we niet willen inboeten aan patiënttevredenheid, kwaliteit en toegankelijkheid van de zorg, moet er dus écht iets veranderen. Alleen dan blijft de zorg betaalbaar en kunnen zorgmedewerkers hopelijk weer marktconform betaald worden. Voor het zorgpersoneel gaat het allemaal niet snel genoeg. Zij gaan half april weer staken.