Zorgzame buurten zijn bewonersinitiatieven die de zorg kunnen helpen ontlasten. Vrijwilligers ondersteunen elkaar, verminderen eenzaamheid, ontlasten mantelzorgers en dragen zo aantoonbaar bij aan betere gezondheid en lagere zorgkosten. Duurzame financiering van deze zorgzame buurten blijft echter een heikel punt.
De reflex is vaak om naar de overheid te kijken. Men vraagt gemeenten, zorgverzekeraars of rijksoverheid een bijdrage te leveren. De ervaring leert dat dit moeilijk op te schalen is door versnipperde subsidieaanvragen en een systeem dat gewend is miljarden uit te geven aan curatieve zorg, maar moeite heeft met het waarderen van preventieve kracht. Dit maakt initiatieven kwetsbaar, afhankelijk en daardoor moeilijk op te schalen. We hebben juist nu behoefte aan deze vormen van burgerkracht om de knelpunten rondom betaalbaarheid en arbeidstekort op te lossen.
Ik geloof dat resultaatfinanciering en Health Impact Bonds een sleutelrol kunnen spelen in het financieren van zorgzame buurten en andere vormen van sociale innovatie. Deze vormen draaien de logica om: ze kennen niet vooraf geld toe en hopen op resultaten, maar betalen pas bij aantoonbare maatschappelijke waarde zoals minder ziekenhuisopnames, lagere zorgkosten of verbeterde leefstijl en gezondheid van inwoners.
Voor zorgzame gemeenschappen zou dit een doorbraak in financiering kunnen betekenen. Wat nu nog afhankelijk is van vrijwilligers en incidentele subsidies, kan in de toekomst worden opgeschaald met behulp van slim kapitaal. Stel je voor dat we investeringen koppelen aan concrete indicatoren: minder eenzaamheid, hogere participatie, betere mentale gezondheid. Resultaten die we nu vaak wel voelen, maar nog te weinig systematisch waarderen. Met resultaatfinanciering zijn we in staat om die maatschappelijke opbrengst concreet te maken en daarop in te spelen.
Mijn overtuiging is dat we zo preventie écht kunnen laten renderen, door slimme structuren neer te zetten waarin overheid, financiers en gemeenschappen samenwerken. Dat vraagt om lef: durven kijken naar gezondheid als iets waarin ook marktpartijen willen en kunnen investeren. Laten we dus vooral ook de markt uitnodigen om te investeren in preventie. Uiteindelijk is gezondheid geen kostenpost, maar het hoogste rendement dat we samen kunnen realiseren.