Deloitte onderzoek: Perceptie van dreiging en vrede in Nederland

72% van de respondenten gelooft dat het verbeteren van Europese samenwerking bijdraagt aan het bewaren van de vrede in Nederland.

Nieuw onderzoek van Deloitte biedt belangrijke inzichten in de perceptie van dreiging onder de Nederlandse bevolking. Dit representatieve onderzoek, uitgevoerd door PanelWizard in juni 2025 onder 1.096 Nederlanders, geeft inzicht in de beleving van en het belang van veiligheid op verschillende thema’s, waaronder de rol van de NAVO, nationale veiligheid en internationale vrede. De resultaten zijn opvallend en tonen demografische verschillen.

Belangrijkste bevindingen:

1. Oorlog (32,7%) en cyberaanvallen (29,9%) worden gezien als de voornaamste bedreigingen voor de veiligheid in Nederland. Jongeren onder de 30 jaar (40%) en vrouwen (37%) maken zich het meeste zorgen over oorlog.
2. Een derde van de Nederlanders (32%) heeft (zeer) veel vertrouwen in de NAVO. Slechts 7% heeft zeer weinig tot geen vertrouwen in de organisatie.
3. Internationale veiligheid is voor Nederlanders een actueel thema; zes op de tien (61%) denkt minstens één keer per week over dit thema na.
4. Nederlanders hechten belang aan het bevorderen van de dialoog. Het versterken van internationale (diplomatieke) betrekkingen (69%) en verbeterde Europese samenwerking (72%) is volgens Nederlanders, naast het versterken van militaire capaciteiten (65%), cruciaal voor het bewaren van de vrede in Nederland.

Dreigingen en veiligheid

Wanneer respondenten gevraagd wordt naar de grootste bedreiging voor de veiligheid in Nederland, is oorlog (32,7%) de grootste zorg. Daarna volgen cyberaanvallen (29,9%) en desinformatie (16%), waaronder het doelbewust verspreiden van misleidende informatie, vaak met kwade bedoelingen, en beïnvloeding door buitenlandse actoren.

“Deze cijfers laten zien dat het gevaar van desinformatie wordt onderschat, aldus Sjoerd van der Smissen, Industry Lead Government & Public Services sector bij Deloitte Nederland. Desinformatie kan leiden tot verdere polarisatie en een gebrek aan vertrouwen in instituties, zoals de NAVO, die we juist nodig hebben om vrede en veiligheid te bewaren.”

Vrouwen maken zich meer zorgen over oorlog (37%) dan mannen (28%). Omgekeerd zijn mannen (19%) bezorgder over desinformatie dan vrouwen (13%). Jongeren onder de 30 jaar (40%) merken oorlog het vaakst aan als grootste bedreiging voor de veiligheid in Nederland. Zij zien de risico’s van een cyberaanval het minst vaak (25%) als bedreiging. Nederlanders van 60 jaar en ouder zien dit als het grootste risico (34%).

Vertrouwen in de NAVO

Een op de drie Nederlanders (32%) heeft (zeer) veel vertrouwen in de NAVO als het gaat om het bewaren van de vrede in Europa. Slechts 7% heeft zeer weinig tot geen vertrouwen in de NAVO.

Als we breder kijken en vragen naar hoe vaak men nadenkt over internationale veiligheid dan geeft zes op de tien Nederlanders (61%) aan hier minimaal één keer per week over na te denken. Het gaat hierbij ook over internationale samenwerking om problemen in de wereld aan te pakken, maar ook de mogelijke (lokale) gevolgen van internationale conflicten en onzekerheid hierdoor in het dagelijks leven.

Nederlanders van 60 jaar en ouder denken het vaakst na over internationale veiligheid; een op de vijf (21%) geeft aan er dagelijks over na te denken. Ter vergelijking, onder jongeren onder de 30 jaar ligt dit aandeel aanmerkelijk lager (12%).

Behouden van vrede in Nederland

Het Nederlandse veiligheidsbeleid is gericht op het bewaren van vrede, zowel nationaal als internationaal. 65% van de Nederlanders is van mening dat het (verder) versterken van militaire capaciteiten – groter leger, meer materiaal – bijdraagt aan het bewaren van de vrede in Nederland. Bijna zeven op de tien Nederlanders (69%) denkt bovendien dat het versterken van internationale (diplomatieke) betrekkingen kunnen helpen bij het behouden van de vrede in Nederland. Zeven op de tien Nederlanders (72%) denkt daarnaast dat het verbeteren van Europese samenwerking hieraan bijdraagt.

Van der Smissen vervolgt: “De resultaten tonen een groeiende bezorgdheid over vrede en veiligheid in Nederland. Dit benadrukt het belang om instituties zoals de NAVO en andere internationale organisaties breder voor het voetlicht te brengen. Opvallend is daarnaast dat er nu een grotere waardering is voor Europese samenwerking. Dit biedt een positief perspectief, hoewel er nog ruimte is voor dialoog met andersdenkende partijen. Het is dan ook essentieel dat overheid, burgers en bedrijfsleven hun krachten bundelen en samenwerken vanuit hun eigen expertise om een evenwichtige aanpak te realiseren voor het behoud van vrede en veiligheid.”