Europarlement wil regels tegen gouden visa en paspoorten

Het Europees Parlement wil korte metten maken met ‘gouden visa’ en ‘gouden paspoorten’, verblijfsdocumenten die EU-lidstaten tegen hoge betalingen geven aan niet-EU-burgers. Deze documenten zijn vanuit ethisch, juridisch en economisch oogpunt afkeurenswaardig. Ook brengt het ernstige veiligheidsrisico’s met zich mee. Het EU-burgerschap moet niet langer te koop zijn, stellen de Europarlementariërs.

Het Europarlement nam woensdag een rapport over de kwestie aan. Daarin staat dat de Europese Commissie maatregelen moet nemen tegen de gouden paspoorten en visa. Het Parlement benadrukt dat burgerschapsregelingen voor investeerders (zogenoemde CBI-regelingen), waarbij onderdanen uit niet-EU-landen zoals Rusland burgerschapsrechten krijgen in ruil voor een geldsom, de essentie van het EU-burgerschap ondermijnen. Dit moet geleidelijk aan stoppen.

In de afgelopen vijftien jaar is handel ontstaan in EU-paspoorten en -visa voor burgers uit derde landen. Lidstaten zoals Cyprus, Malta en Bulgarije geven deze documenten uit tegen hoge geldbedragen en hebben een verdienmodel van gemaakt. Bijvoorbeeld steenrijke Russen kopen zo een EU-burgerschap. Daarmee kunnen ze in de EU gaan en staan waar ze willen, handel drijven en makkelijker aankopen doen. Vaak gaat het om mensen die hun geld niet op een eerlijke wijze hebben verdiend of die zwart geld witwassen.

Met de jaren is er een soort ‘meeliftgedrag’ ontstaan waarbij ‘gouden’ paspoorten en visa willekeurig zijn uitgegeven. Europarlementariërs geven aan dat sommige aanvragen van deze mensen zelfs werden goedgekeurd zonder dat aan alle vereisten was voldaan. Ze dringen erop aan dat de regelingen worden afgeschaft vanwege de risico’s. Het Parlement dringt ook aan op EU-regels om witwaspraktijken, corruptie en belastingontduiking aan te pakken. Er moeten strenge achtergrondcontroles (ook van gezinsleden en financieringsbronnen van aanvragers), controles in EU-databanken en doorlichtingsprocedures in derde landen komen.

EU-landen moeten verplicht worden om over deze procedures te rapporteren, zodat andere lidstaten bezwaar kunnen maken. Verder moeten de aanvragers van gouden paspoorten en visa op zijn minst fysiek in het EU-land van aanvraag verblijven. Ook moeten ze actief betrokken zijn bij hun investeringen. Deze moeten van voldoende kwaliteit zijn, genoeg toegevoegde waarde hebben en aan de economie bijdragen.

De Europarlementariërs betreuren het dat er nog geen uitgebreide veiligheidscontroles en doorlichtingsprocedures zijn bij de aanvraag. Ze willen dat de kopers ook niet achtereen bij verschillende EU-landen een aanvraag kunnen doen. Er moet een zware EU-heffing komen op de investeringen van deze mensen zolang de ‘gouden paspoorten’ niet zijn afgeschaft. Voor ‘gouden visa’ moet zo’n heffing voor onbepaalde tijd worden geïnd. Zo moeten mensen uit derde landen worden ontmoedigd een aanvraag te doen. Tussenpersonen gaan niet transparant te werk en worden nu ook niet ter verantwoording worden geroepen. Daarom moeten hun activiteiten verboden worden.

Europarlementariër en rapporteur Sophie in ’t Veld (D66) zegt: ‘Deze regelingen dienen alleen als achterpoortje voor verdachte types die de EU niet in mogen op klaarlichte dag. Het is tijd dat we dat poortje sluiten, zodat Russische oligarchen en andere personen met zwart geld buiten blijven. De regeringen van de lidstaten hebben geweigerd het probleem aan te pakken, omdat het volgens hen geen zaak van de EU was. Gezien wat er momenteel gebeurt, kunnen zij deze kwestie niet meer uit de weg gaan.’

Europarlementariër In 't Veld (D66) spreekt tijdens het debat in het EP.