Oratie: Hoe maak je leren effectief? De rol van leerling, docent en methodemaker

Van onderwijs verwachten we in de eerste plaats dat het leerlingen op een effectieve manier kennis en vaardigheden bijbrengt. Maar dat lukt niet altijd even goed. Wat kunnen leerlingen, docenten, methodeontwikkelaars én onderzoekers daaraan doen? Dat is het onderwerp van de inaugurele rede van prof. dr. Gino Camp, bijzonder hoogleraar Effectief leren, op vrijdag 21 april 2023.

Hoe kan onderwijsonderzoek de onderwijspraktijk ondersteunen?

Het primaire doel van onderwijs is leerlingen op een effectieve manier kennis en vaardigheden bijbrengen. Corona-achterstanden en de algemene achteruitgang in taal- en rekenvaardigheden maken het bereiken van dit doel uitdagender dan ooit. Met de cognitieve onderwijspsychologie als basis gaat Gino Camp in op de vraag hoe de methodeontwikkelaar, de docent en de leerling zelf de effectiviteit van het leerproces kunnen vergroten.

Effectief leren en effectief doceren

Uit onderzoek is bekend dat leerlingen niet altijd op de meest effectieve manier studeren. Bovendien hebben zij moeite goed in te schatten hoe efficiënt hun leerstrategieën zijn. Hoe breng je ze een effectieve studeermethode bij? Wat betekent dat voor de didactiek van de docent? En wat betekent het voor de ontwikkelaars van lesmethodes: hoe kunnen zij de laatste inzichten op het gebied van leren in het lesmateriaal verwerken? Dit soort vragen wil Gino Camp met het onderzoek van zijn bijzondere leerstoel beantwoorden.

Wat kan onderzoek leren van de praktijk?

Maar Gino Camp kijkt ook naar de onderzoekers en de rol van de praktijk in het onderzoek. "Er wordt veel onderzoek gedaan naar effectief leren, maar nog te weinig in authentieke situaties. Dus: in de klas met de materialen uit het curriculum. Het onderzoek kan en moet nog een stap maken in de richting van de praktijk. Onderwijsonderzoek geeft ons een basis over welke didactiek effectief is, en we weten al veel over hoe leerlingen leren. Maar hoe pas je dat toe in verschillende contexten, in concrete authentieke situaties met de lesmaterialen die de docent voorhanden heeft? En hoe ondersteun je docenten hierbij? Dit soort onderzoek is nog relatief zeldzaam en zullen we in onze leerstoel oppakken."

Meer aandacht voor methodes

Ook zou in onderzoek meer aandacht kunnen komen voor de methodes: hoe worden ze gemaakt, welke didactiek hebben de methodeontwikkelaars in de methode verwerkt? Hoe gebruiken docenten de methode in de praktijk? "Als we weten wat er met die materialen wordt gedaan in authentieke lessituaties kunnen we methodeontwikkelaars helpen om de methodes te optimaliseren." Dat is dan ook iets wat Gino Camp in zijn leerstoel oppakt.

Trainingen en tools

Camp: "Belangrijk is natuurlijk dat de opgedane kennis praktijkrelevant is en niet blijft 'steken' bij de onderzoekers. Daarom is het ontwikkelen en onderzoeken van trainingen en tools voor leerlingen, docenten en methodeontwikkelaars een onderdeel van het onderzoek en willen we onze kennis ook breder delen via workshops en webinars."

Symposium en oratie

Prof. dr. Gino Camp spreekt zijn oratie, getiteld Effectief leren in de praktijk, uit op vrijdag 21 april 2023 om 16.00 uur in Heerlen. Aanmelden kan via ou.nl/uitnodiging. De oratie wordt ook live uitgezonden via ou.nl/live.

Voorafgaand aan de oratie vindt een conferentie plaats getiteld 'Effectief leren'. Het symposium is toegankelijk voor iedereen die geïnteresseerd is in het vakgebied. Kijk voor meer informatie en het aanmeldformulier op de conferentiesite.

Over Gino Camp

Onderwijspsycholoog Gino Camp promoveerde in 2006 op onderzoek naar de mechanismen achter het vergeetproces. Na zijn promotie richtte hij zich op de toepassing van wetenschappelijke kennis over cognitie in de onderwijspraktijk. Met de werking van het geheugen als basis, onderzoekt hij hoe je als student en als docent het leerproces optimaal kunt stimuleren. Voor zijn bijdragen aan het onderwijs ontving hij in 2010 de Onderwijsprijs van de Erasmus Universiteit Rotterdam. Bij de Open Universiteit stond hij aan de wieg van een nieuw onderwijsmodel. Hij is mede-auteur van het boek Wijze Lessen, het onderwijsboek van het jaar in 2019. In datzelfde jaar ontving hij een Comenius Teaching Fellowship gericht op het implementeren van een digitale tool voor effectief studeren aan de Open Universiteit. Sinds 1 juni 2022 is hij benoemd tot bijzonder hoogleraar Effectief leren. Deze leerstoel is ingesteld in samenwerking met Thieme Meulenhoff en Voortgezet Algemeen Volwassenenonderwijs (het VAVO-netwerk).