Uitvoeringsorganisaties trekken aan de bel

Staat van de Uitvoering noopt tot actie om dienstverlening toekomstbestendig te houden

Op woensdag 18 januari 2023 heeft Abdeluheb Choho (algemeen directeur RVO), namens de uitvoeringsorganisaties de eerste Staat van de Uitvoering overhandigd aan Vera Bergkamp, voorzitter van de Tweede Kamer. De belangrijkste conclusie in de rapportage: Als we gezamenlijk het vertrouwen in de overheid willen verbeteren moet er eerder en beter worden samengewerkt tussen politiek, beleid en uitvoering. De complexiteit van de wetgeving en de stapeling van beleid vormen het grootste knelpunt voor burgers, ondernemers en uitvoeringsorganisaties. 

“Laten we de tijd nemen om naar elkaar te luisteren, om ervaringen uit te wisselen en te vergelijken om tot beter en vooral eenvoudiger beleid te komen. Bespreken wat haalbaar is en wat consequenties zijn voordat we burgers en ondernemers dingen beloven. Publieke dienstverleners weten als geen ander: wat je belooft moet je waarmaken. En daar gaat het vaak mis. Niet omdat onze mensen niet hard genoeg werken, zeker niet, maar omdat het beleid steeds complexer wordt en omdat het ons steeds vaker ontbreekt aan de tijd, de mensen en de middelen om alles wat er in Den Haag beloofd wordt echt waar te maken” aldus Abdeluheb Choho. 

Complexe wetgeving zorgt ervoor dat burgers en ondernemers vastlopen in het systeem. Dit zijn  juist de mensen die afhankelijk zijn van de overheid. Vaak is niet het maatschappelijk probleem het uitgangspunt, maar bestaande organisaties en regelingen. Beleid wordt gestapeld en uitvoerders worden te weinig en te laat betrokken.

De Staat komt met vijf oproepen aan de politiek:

1) Maak het voor burgers en ondernemers minder complex door beter en minder beleid.

2) Betrek de uitvoering vanaf het allereerste begin bij beleidsvorming. 

3) Voer het politieke debat niet meer op incidenten, maar ontwikkel een gezamenlijk beeld van trends en dilemma’s in de publieke dienstverlening.

4) Laat de verantwoordingsplicht achteraf plaatsmaken voor een open gesprek over hoe de uitvoeringspraktijk beter of anders moet.

5) Breng gegevensuitwisseling tussen publieke dienstverleners nu echt op gang.

Urgentie om complexiteit in dienstverlening te reduceren

De oproepen in de Staat moeten de dienstverlening toekomstbestendig maken en het vertrouwen van burgers en ondernemers in de overheid herstellen en borgen. Zorgen schuilen primair in de ontstane complexiteit in wet- en regelgeving, processen, de stapeling van beleid en in de (veelal verouderde en versnipperd ontwikkelde) IT-systemen van de overheid. Het werk in een deel van de uitvoering wordt bovendien steeds arbeidsintensiever, terwijl tegelijkertijd personeelstekorten op de arbeidsmarkt oplopen. 

RVO-directeur Abdeluheb Choho, voorzitter van de stuurgroep van de Staat van de Uitvoering: “Het uitvoeringsapparaat is ondoorzichtig, inflexibel en foutgevoelig geworden. Juist de mensen die afhankelijk zijn van de overheid lopen hierdoor steeds vaker vast, zien door de bomen het bos niet meer en krijgen niet de hulp die zij nodig hebben.” 

Totstandkoming Staat van de Uitvoering

De Staat van de Uitvoering is een nieuw initiatief, tot stand gekomen onder leiding van een door de Ministerraad ingestelde Stuurgroep. Met de periodiek terugkerende publicatie wordt de politiek geïnformeerd over hoe de publieke dienstverlening in ons land ervoor staat. Aanleiding zijn problemen zoals die rond de toeslagen voor kinderopvang. Het is in Nederland niet eerder voorgekomen dat de uitvoeringsorganisaties zelf en in Den Haag een dergelijk signaal aan de politiek afgeven.

Voor deze eerste publicatie zijn 38 uitvoeringsorganisaties beschouwd. Er is gekeken naar de Standen van de Uitvoering waarin de organisaties rapporteren over de knelpunten die zij ervaren. Parallel vergaarden onderzoekers en wetenschappers nieuwe inzichten over zaken als maatwerk, organisatiecultuur, productiviteit, burgertevredenheid, innovatie en goede internationale praktijken. In reflectiesessies met beleids- en uitvoeringsorganisaties zijn de onderzoeksresultaten besproken en verder verrijkt. De boodschap van de Staat kan rekenen op brede steun. Ook gemeenten onderschrijven de boodschap.

De Staat van de Uitvoering is te downloaden op www.staatvandeuitvoering.nl.