Samenwerking politiek, beleid en uitvoering moet fundamenteel anders

Complexiteit van wet- en regelgeving en gebrekkige gegevensuitwisseling binnen de overheid raken burgers en ondernemers nog steeds hard. Het staat een goede dienstverlening van de overheid aan de samenleving in de weg. Om hier structureel verbetering in aan te brengen, is meer coördinatie, regie en samenwerking binnen de overheid nodig. Dat vraagt om een fundamenteel andere werkwijze en een duidelijke politieke opdracht. 

Dat is de belangrijkste conclusie van de Staat van de Uitvoering 2024. Op 9 september overhandigde stuurgroep voorzitter Abdeluheb Choho deze derde publicatie van de Staat van de Uitvoering aan Tom van der Lee, vicevoorzitter van de Tweede Kamer. De publicatie laat zien dat de belangrijkste knelpunten in de publieke dienstverlening niet zijn opgelost. Publieke dienstverleners communiceren wel duidelijker over problemen en denken vaker in oplossingen. Problemen blijven vooral bestaan waar meerdere wetten tegelijkertijd gelden of als meerdere organisaties verantwoordelijk zijn.

Toenemende urgentie

Publieke dienstverleners zoals RVO, de Sociale Verzekeringsbank en gemeenten luiden de noodklok. De Dienst Justitiële Inrichtingen (DJI) signaleert bijvoorbeeld: “De grenzen van wat we aankunnen, zijn bereikt.” Een trendverkenning laat bovendien zien dat de vraag naar publieke diensten in de toekomst alleen maar toeneemt, terwijl de arbeidsmarkt krapper wordt.

Uitvoering roept op tot meer leiderschap vanuit politiek en beleid

De verkokerde manier van werken van de overheid staat oplossingen in de weg. Organisaties zouden meer moeten handelen vanuit de maatschappelijke opgaven die er liggen en minder vanuit de focus van hun eigen organisatie. Om een doorbraak te forceren in het versnipperde overheidslandschap, is meer politiek en ambtelijk leiderschap nodig, zo luidt de breed gedragen boodschap van de Staat van de Uitvoering 2024.  

Abdeluheb Choho, directeur-generaal RVO, onderstreept dat alle overheidslagen daaraan moeten bijdragen: “Voor een goede publieke dienstverlening aan burgers en ondernemers is heldere en eenvoudige wet- en regelgeving nodig. Dit krijg je alleen voor elkaar als uitvoerbaarheid voor burgers, ondernemers en publieke dienstverleners het uitgangspunt is bij nieuw beleid en politieke plannen. Daarom moet de publieke dienstverlening al vroeg en continu aan tafel zitten bij politiek en ministeries. Alleen door goede samenwerking voorkomen we een complexe overheid en verbeteren we de gegevensuitwisseling tussen organisaties.”

Aanscherping oproepen

In de publicatie van 2024 worden oproepen uit de eerste Staat van de Uitvoering aangescherpt:

• Voer het tempo van complexiteitsreductie op. Toon ambtelijk en politiek meer inspanning en leiderschap: prioriteer, kies een maatschappelijk vraagstuk en begin.
• Betrek de uitvoering vanaf het allerprilste begin bij de beleidsvorming. Open daarom het beleidsvormingsproces, maak beleid doenbaar en uitvoerbaar en zorg dat op hoog niveau kwaliteitscontrole hierop plaatsvindt.
• Realiseer het doel van één digitale overheid voor burgers en ondernemers door een overheidsbrede digitaliserings- en implementatiestrategie te ontwikkelen met meer verplichtende afspraken.
• Houd de dienstverlening in tijden van toenemende arbeidsmarktkrapte op peil door slimmer te werken.

De Staat van de Uitvoering 2024 is te downloaden op www.staatvandeuitvoering.nl.