De Nederlandse arbeidsmarkt staat sterk, maar het sentiment vlakt langzaam af

8 oktober 2020 - Het sentiment op de arbeidsmarkt vlakt af en er lijkt een nieuw evenwicht te ontstaan. Zowel werkgevers en werknemers worden iets voorzichtiger, maar zijn nog niet negatief over de huidige markt. Ondanks enkele minnetjes in de onderliggende waarden van de arbeidsmarkt blijft de krapte op de markt in stand en ziet het er goed uit voor de Nederlandse arbeidsmarkt.

Het sentiment op de arbeidsmarkt vlakt af

Ondanks dat de arbeidsmarkt er nog steeds goed uit ziet en de schaarste blijft bestaan, is er te zien dat het optimisme over de arbeidsmarkt afvlakt en de voorzichtigheid toeneemt. Een van de indicatoren die laat zien dat het optimisme op de arbeidsmarkt afvlakt, is de verwachting op een vast contract van iemand die een tijdelijk contract heeft. De afgelopen jaren is de verwachting van een vast contract na afloop van een flexcontract steeds gestaagd toegenomen. Echter, in het tweede kwartaal van 2020 was er voor het eerst weer een daling te zien van 39% naar 38%. In het derde kwartaal van 2020 heeft deze daling zich voortgezet en verwacht nog 37% van de werknemers bij afloop van hun flexcontract een vast contract te krijgen. Deze daling staat tegenover een stijging van werknemers die aangeven niet te weten wat ze moeten verwachten wanneer hun flexcontract afloopt. De onzekerheid neemt toe. Dit verminderde optimisme van werknemers hangt samen met een toenemende voorzichtigheid van werkgevers. Nieuwe werknemers kregen in het afgelopen kwartaal minder vaak een vast contract wanneer ze een baan vonden (38% in Q3 t.o.v. 39% in Q2) en vaker een uitzend- of flexcontract (16% in Q3 t.o.v. 15% in Q2).

Ook zijn er in het derde kwartaal van 2020 minder mensen in beweging op de arbeidsmarkt. Dit is te zien aan de arbeidsmarktactiviteit die licht is gedaald naar 11,4%. In vergelijking met Q2-2020 zijn er nu 8.000 minder actief werkzoekenden op de markt en in vergelijking met vorig jaar zelfs 93.000 minder actief werkzoekenden. Het is hierbij wel van belang om in acht te houden dat deze arbeidsmarktactiviteit niet voor alle vakgebieden gelijk is. Zo is de arbeidsmarktactiviteit onder mensen in de culturele/kunst sector veel hoger (21,2%), en is deze binnen de ICT/Automatisering het laagst. Slechts 7,8% van de ICT’ers geeft aan actief op zoek te zijn naar (ander) werk.

Mensen zijn in het afgelopen kwartaal dus minder gaan bewegen op de arbeidsmarkt en dat maakt het voor organisaties lastiger om mensen te vinden en te verleiden om van baan te wisselen. Iets wat ook terug te zien is in het aantal baanwisselingen. In het derde kwartaal van 2020 waren er 1,6 miljoen mensen (19,0%) die in de afgelopen 12 maanden (ander) werk hadden gevonden. Ten opzichte van het tweede kwartaal van 2020 zijn dit 44.000 minder baanwisselingen. Het aantal baanwisseling is het laagste binnen het vakgebied van productie. Hier vond maar 12,6% (ander) werk. Dit verminderde aantal baanwisselingen, samen met de dalende arbeidsmarktactiviteit, laat zien dat mensen voorzichtiger zijn geworden. Ze staan minder open voor een andere baan en blijven vaker bij hun huidige werkgever zitten.

Maar niet alleen de werknemers zijn terughoudender geworden, ook de recruiters zijn minder actief op de arbeidsmarkt. De sourcingsdruk in het afgelopen kwartaal gedaald. In het tweede kwartaal van 2020 werd 32,1% van de Nederlandse Beroepsbevolking nog minimaal 1x per kwartaal benaderd door een recruiter. In het derde kwartaal van 2020 is dit 31,5%. Voor enkele vakgebieden, met name degene die zeer schaars zijn, is de sourcingsdruk wel hoger. Zo worden engineers (58,5%), consultants (56,4%) en ICT’ers (56,1%) beduidend vaker benaderd door recruiters.

Een andere onderliggende waarde van de arbeidsmarkt die een afgezwakt optimisme laat zien is de verwachte zoekduur. Deze is in het derde kwartaal van 2020 toegenomen van 3,8 naar 3,9 maanden. Een minimale toename, maar weldegelijk een indicatie dat het optimisme onder Nederlandse Beroepsbevolking (NBB) afvlakt. Dit is namelijk de eerste keer sinds 2013 dat er weer een toename in de verwachte zoekduur te zien is.

Licht herstel van het aantal vacatures

Sinds het begin van de coronacrisis is het totale aantal vacatures tot en met september 2020 met 31% gedaald. De sterkste daling was te zien bij de vacatures van directe werkgevers (-37%). Bij bureaus en bemiddelaars was deze vraaguitval kleiner (-23%). Ten opzichte van de weken ervoor stonden er in week 40 minder vacatures van bemiddelaars (-5%) en directe werkgevers (-8%) open op de markt. Echter, ten opzichte van augustus is er in september een lichte verbetering te zien. Het totaal aantal vacatures daalt niet meer en neemt, voor het eerst sinds mei 2020, weer licht toe. Dit lichte herstel is ook terug te zien in de vergelijking met vorige jaar. Hierin is er te zien dat het aantal vacatures op de markt nog beduidend lager is, maar dat de daling van het aantal vacatures langzaam afvlakt.  Met name bij de bemiddelaars dalen de vacatures in september 2020, ten opzichte van september 2019, minder hard dan in de afgelopen maanden.

Werkloosheid stijgt amper en aantal WW-uitkeringen daalt

De snelheid van de verslechtering van de arbeidsmarkt is er tot nu toe uit. De werkloosheid is in augustus 2020 met maar 7.000 extra werklozen amper gestegen naar een totaal van 426.000 werklozen in Nederland. Een groot verschil in vergelijking met juli en juli toen het aantal werklozen nog met 14.000 (in juli) en 64.000 (in juni) steeg. Hiernaast is het aantal mensen in de Werkloosheidswet (WW) in augustus gedaald en zijn de meeste flexwerkers en bijbaners die aan het begin van de coronacrisis hun baan verloren, al weer aan het werk.

Toch was de kop van het CBS met betrekking tot de werkloosheidcijfers minder positief en luidde deze: “Werkloosheid stijgt minder sterk in augustus”. Het CBS zette hiermee een stijging van 7.000 neer als een ‘minder sterke stijging’. Geert-Jan Waasdorp, directeur van Intelligence Group, vindt deze kop te negatief. “Als ik bij het CBS had gewerkt, had ik ervan gemaakt “Werkloosheid stijgt nauwelijks en het aantal WW’ers daalt”. Deze kop draagt een veel positiever boodschap. Iets wat de huidige stand van zaken op de arbeidsmarkt veel beter weergeeft.”

De Nederlandse arbeidsmarkt staat sterk

Op de arbeidsmarkt zijn er enkele minnetjes te zien die aangeven dat het sentiment op de arbeidsmarkt aan het afvlakken is. Mensen zijn voorzichtiger op de arbeidsmarkt. Ze bewegen minder en verwachten langer te moeten zoeken naar een baan dan voorheen. Echter zijn ze zijn niet negatief over de huidige markt. De arbeidsmarkt anno oktober 2020 staat er nog steeds gezond en sterk voor. De krapte is alom aanwezig en er is nog geenszins sprake van een werkgeversmarkt. Een tweede golf kan daarin zeker verandering brengen, maar het lijkt alsof de Nederlandse arbeidsmarkt een sterk fundament heeft die misschien ook nog wel zo een klap aardig kan opvangen. Een miljoen werklozen, lijkt nog ver weg.