Covid-crisis spekt aandeelhouders en stort miljoenen mensen opnieuw in armoede

Grote bedrijven verergeren de economische gevolgen van de wereldwijde Covid-crisis door hun snelgroeiende winsten massaal uit te keren aan hun aandeelhouders en eigenaren, in plaats van te investeren in betere banen, duurzame technologie en een eerlijke belasting bijdrage leveren. De winsten van 32 van de grootste bedrijven ter wereld stijgen naar verwachting in 2020 met  $ 109 miljard dollar. Dat zegt Oxfam Novib in het nieuwe rapport Power, Profits and the Pandemic, zes maanden nadat de WHO het coronavirus officieel tot mondiale pandemie bestempelde.

Maarten De Vuyst, bedrijvenexpert Oxfam Novib: ‘De Covid-19 pandemie legt de perverse verhoudingen van ons economische stelsel keihard bloot. Een klein aantal miljardairs wordt nog rijker van de winsten van multinationals, terwijl miljoenen mensen hun banen verliezen en vervallen in armoede. We staan op een kruispunt: gaan we door met de winner takes all economie, of gaan we naar een meer duurzame en eerlijker economie, die voor iedereen werkt ‘.

Wereldwijd zullen naar verwachting een half miljard mensen opnieuw in armoede terecht komen door de economische gevolgen van de pandemie. 400 miljoen banen zijn al verloren gegaan en de Internationale Arbeidsorganisatie (ILO) schat dat meer dan 430 miljoen kleine ondernemingen gevaar lopen failliet te gaan. Ondertussen maken de onderzochte 32 van de grootste bedrijven ter wereld dit jaar naar verwachting 109 miljard dollar winst, die onverminderd naar de aandeelhouders en rijke eigenaren gaat. Zo zou Amazon-eigenaar Jeff Bezos met de groei van zijn vermogen sinds maart, elk van zijn 876.000 Amazon-werknemers een bonus van $105.000 kunnen betalen. Hij heeft dan nog evenveel vermogen als aan het begin van de pandemie, 6 maanden geleden.

Sommige bedrijven hebben bedragen uitgekeerd die aanzienlijk hoger waren dan hun winst. Zo hebben van 2016 tot 2019 59 van 's werelds meest winstgevende bedrijven in de VS, Europa, Zuid-Korea, Australië, India, Brazilië, Nigeria en Zuid-Afrika, bijna $ 2 biljoen uitgekeerd aan hun aandeelhouders, met een gemiddelde uitbetaling van 83% van de inkomsten. Oxfam Novib roept overheden op om prioriteit te geven aan steun voor werknemers en kleine bedrijven. Zo kan het invoeren van een Covid-19-winstbelasting ervoor zorgen dat de economische lasten evenredig gedragen worden.

‘Het is niet meer uit te leggen dat grote bedrijven en hun aandeelhouders in deze zulke winsten maken terwijl gewone mensen de prijs betalen. Een stevige corona-belasting op de winsten van 32 bedrijven die buitensporig veel profiteren van COVID-19, zou in 2020 miljarden kunnen opleveren. Geld dat gebruikt kan worden voor betaalbare COVID-19-testen en vaccins die de hele wereldbevolking ten goede komen,’ aldus de Vuyst.

Politici, beleidsmakers en bedrijven zelf moeten het economische stelsel omvormen, zodat het ook ten goede komt aan de werknemers, leveranciers en consumenten van de bedrijven, en aan de samenleving als geheel. Dat kan door overal een leefbaar loon in te voeren en een veilige werkplek voor werknemers, het eerlijk afdragen van belastingen door bedrijven en stevig overheidsbeleid op verantwoord ondernemen.

De Vuyst: ‘Nederland moet verder harde eisen stellen bij financiële steun aan bedrijven vanwege de covid-crisis. Dat geldt al voor winstuitkeringen en bonussen bij steun aan bedrijven, maar het economische herstelpakket van de overheid moet een stevige bijdrage aan een meer rechtvaardige en duurzame economie. Een bijzondere belasting op buitengewone winsten gemaakt door bedrijven tijdens of door de coronapandemie kan daaraan een grote financiële injectie geven.’

• Tien van de grootste kledingmerken ter wereld gebruikten in 2019 74% van hun winst, in totaal $ 21 miljard, voor het uitkeren van dividend aan hun aandeelhouders en voor het terugkopen van aandelen. Dit jaar zijn al 2,2 miljoen textielarbeiders in Bangladesh getroffen door het annuleren van bestellingen door grote modemerken. Door het stilleggen van fabrieken zijn de inkomsten in het land met naar schatting $ 3 miljard gedaald.

• In de EU hebben bedrijven uit verschillende bedrijfstakken, waaronder agribusiness, chemie en de automobielindustrie, COVID-19 gebruikt om aan te dringen op uitstel van de EU-milieuwetgeving. Bedrijven hebben in verschillende landen gelobbyd voor belastingvrijstellingen en luchtvaartmaatschappijen lobbyden om milieubelastingen terug te schroeven.

• Drie Amerikaanse geneesmiddelenbedrijven die COVID-19-vaccins ontwikkelen, o.m. met steun van miljarden aan overheidsgeld - Johnson & Johnson, Merck & Co en Pfizer - hebben sinds januari 2020 al $ 16 miljard aan aandeelhouders uitgekeerd.