Onderzoek: Vrouwen betalen de klimaatrekening van de rijkste 1%

Amsterdam, 14 november 2022 - ActionAid’s nieuwe rapport ‘The Gender Face of the Climate Crisis’ laat zien hoe vrouwen, en met name vrouwen in het Mondiale Zuiden, de klimaatrekening betalen van de 1% rijksten in de wereld, wat overwegend mannen zijn. Het werpt licht op hoe vrouwen harder geraakt worden door klimaatverandering en geeft daarnaast inzicht in de 1% die verantwoordelijk is voor de grootste uitstoot – door hun consumptie, reisgedrag en investeringen. ActionAid pleit voor meer vrouwen aan de beslissingstafels om effectief en inclusief klimaatbeleid te realiseren.

Klimaatverandering raakt bepaalde aspecten van de samenleving het hardst: landbouw, informeel werk en ‘s werelds armsten. In deze categorieën zijn vrouwen oververtegenwoordigd. Vrouwen zijn wereldwijd verantwoordelijk voor 50-80% van de voedselvoorziening, maar bezitten slechts 10% van het land. Door de beperkte controle over land is aanpassen aan klimaatverandering moeilijker. Daarnaast werkt 75% procent van de vrouwen in het Mondiale Zuiden in de informele sector en heeft dus geen economisch vangnet om te kunnen reageren op klimaatrampen. Van de groep 1,3 miljard armsten op de wereld is 70% vrouw. 

Naast de toegang tot voedsel en water wordt door klimaatverandering ook de toegang tot gezondheid, energie en onderwijs voor vrouwen en meisjes bedreigd. Zo zien we in Somalië dat wanneer jongens en meisjes hun school moeten verlaten door extreme weersomstandigheden de helft minder meisjes terugkeren naar school op een nieuwe locatie. Zonder educatie zijn vrouwen en meisjes minder in staat economisch zelfstandig te zijn en zich weerbaar te maken tegen klimaatverandering. Verder blijkt dat geweld tegen vrouwen in Oeganda toeneemt door klimaatverandering. Vrouwen moeten verder lopen om water te halen en lopen hierdoor meer risico op seksueel geweld. Meisjes worden uitgehuwelijkt zodat een familie de andere monden in het gezin kan voeden. En in tijden van minder werk of inkomen, stijgt het huiselijk geweld tegen vrouwen.

Ook in Nederland trekken vrouwen aan het kortste eind. Oudere vrouwen hebben een grotere kans dan mannen om aan hittestress te overlijden en het zijn overwegend eenoudergezinnen van moeders met kinderen die in energiearmoede leven en moeite hebben om de waterrekening te betalen.

We wisten al dat de 1% rijksten verantwoordelijk is voor 2x zoveel uitstoot als de armste helft van de wereld. Wat minder bekend is, is de gender disbalans die hierachter schuilgaat. Zo is in de USA slechts 4.5% van de 1% gebaseerd op het inkomen van een vrouw. De, door mannen gedomineerde, rijkste 1% veroorzaken niet alleen broeikasgassen met hun gedrag en consumptie, maar vooral ook via hun investeringen, aandelen, in de fossiele industrie. Dit beeld wordt nog schrijnender wanneer mannen het verduurzamingsproces vertragen en klimaatactie actief tegen werken, omdat het blijkt dat ze een deel van hun identiteit en macht ontlenen aan klimaatdestructief gedrag zoals het gebruik van fossiele transportmiddelen als grote benzineauto’s en vliegtuigen.

Vrouwen zijn nog zwaar ondervertegenwoordigd aan de beslissingstafels. Slechts 22% van de werkenden in de fossiele industrie zijn vrouw en tijdens de Klimaattop (COP) zijn er altijd meer mannelijke delegatieleiders dan vrouwen. ActionAid pleit er niet alleen voor dat vrouwen vaker meebeslissen over klimaatbeleid omdat ze harder getroffen worden, maar ook omdat gendergelijkheid en diversiteit ervoor zorgt dat meer belangen worden behartigd, mensen zich herkennen in beleid en dus ook meer draagvlak. De kwaliteit van beslissingen verbetert wanneer tenminste 35% vrouw is en meebeslist, maar dit is in klimaatbeleid helaas nog geen feit.