Artikel 1 van de grondwet aangepast met grondslag handicap

17 januari 2023 is een historische dag voor de gehandicaptenbeweging. Verbod op discriminatie op grond van handicap is vandaag met instemming van de Senaat in de Grondwet vastgelegd. Met de instemming om aan artikel 1 "handicap" specifiek als discriminatiegrond toe te voegen, is een einde gekomen aan een 12 jaar durende lobby van Ieder(in). Dit betekent dat de overheid voortaan handicap als toets moet meenemen in wet- en regelgeving. De rechter moet handicap ook mee laten wegen in discriminatiezaken.

Een historische dag

“Het toevoegen van de grondslag handicap aan artikel 1 is historisch nieuws”, zegt Illya Soffer, directeur van Ieder(in). “De overheid krijgt een extra opdracht om de positie van mensen met een beperking blijvend te verbeteren en te versterken. Niet alleen in wetgeving, maar ook in de praktijk. Dit is hard nodig, want op dit moment ervaren zij in hun leven dagelijks discriminatie en uitsluiting. De uitbreiding van artikel 1 zorgt ook voor meer bewustwording die nodig is om de samenleving toegankelijk te maken voor iedereen.”

Voor een grondwetswijziging is een lobby met een lange adem nodig. Een grondwetswijziging moet namelijk twee keer door Kamer en Senaat worden aangenomen, de tweede keer met een twee derde meerderheid. De hoofdelijke stemming in de Senaat van vandaag was de laatste stap in dit lange proces.

De laatste keer dat de Grondwet is aangepast was veertig jaar geleden in 1983.

"Handicap" nummer 1 grond van discriminatie

Uit onderzoek blijkt keer op keer dat mensen met een beperking of chronische aandoening forse achterstanden hebben in de volle breedte van hun dagelijks leven. Zo valt in de schaduwrapportage VN-verdrag Handicap te lezen dat de positie van mensen met een beperking is verslechterd sinds de invoering in 2016. Ook de jaarrapportages van het College van de Rechten van de Mens laten zien dat er nog veel moet gebeuren om meedoen op voet van gelijkheid ook echt te realiseren.

Wat betekent dit nu precies voor de gehandicaptenbeweging?

Door handicap aan Artikel 1 van de Grondwet toe te voegen krijgt de wetgever, de overheid dus, de opdracht dit als toets mee te nemen in wet- en regelgeving. En de rechter moet handicap ook mee laten wegen in discriminatiezaken. Deze aanpassing van de Grondwet weerspiegelt de ontwikkelingen in de samenleving.

Een verankering in de Grondwet betekent ook een garantie dat over vijftig of honderd jaar mensen met een handicap van hun rechten kunnen genieten. Ook als de politieke of maatschappelijke wind onverhoopt draait.

Grondslag Seksuele gerichtheid

Naast handicap is ook de grondslag seksuele gerichtheid aan artikel 1 toegevoegd. COC Nederland heeft bijna twintig jaar voor verankering van LHBTI+ rechten in de Grondwet gepleit. COC-voorzitter Astrid Oosenbrug noemt de Grondwetswijziging een opdracht voor de politiek van vandaag, om discriminerend geweld, pesten op school en andere vormen van discriminatie aan te pakken.