Therapie met dieren: de klik tussen dieren en kinderen met Down en autisme

Dieren worden steeds vaker, en met succes, ingezet bij behandeling van kinderen met een verstandelijke beperking. Maar hoe zit het met de wetenschappelijke onderbouwing? En hoe is dat succes te verklaren? Promovendus Richard Griffioen inventariseerde de bestaande onderzoeken naar dierondersteunde therapie bij kinderen met Down en autisme en deed zelf onderzoek. Op 13 november 2020 verdedigt hij zijn proefschrift ‘Children and Animals in Synchrony’ bij de Open Universiteit in Heerlen

Inzet van dieren succesvol 

Het werken met dieren is een hele laagdrempelige manier voor een kind om zich open te stellen, zich veilig te voelen, uitgedaagd te worden en vooral niet afgewezen te worden. Dierondersteunde therapieën kunnen een duurzaam effect hebben op de sociale, emotionele , cognitieve, fysieke en psychologische ontwikkeling van mensen met een handicap of beperking. Bij kinderen met Down en autisme zie je dat de spraak-taalontwikkeling vooruitgaat, en ook de communicatie en de sociale interactie. Daardoor kunnen ook deze kinderen beter functioneren in de samenleving. 

Waarom werkt het?

Therapie met dieren lijkt dus succesvol. Maar onderzoekers willen ook graag begrijpen waarom iets werkt. Het onderzoek van Griffioen richt zich specifiek op de invloed van dierondersteunde therapie op de ontwikkeling van kinderen met het syndroom van Down (DS) en kinderen met een autismespectrumstoornis (ASD). Hij heeft onderzocht of de theoretische begrippen van afstemming en gedragssynchronisatie als overkoepelend begrip het effect van dierondersteunde therapieën zouden kunnen verklaren. 

Dankzij dolfijntherapie beter om-de-beurt praten 

Griffioen toont voor het eerst aan dat er sprake is van synchronisatie bij een therapie met dolfijnen voor kinderen met Down. De therapie was succesvol: na afloop van de 6 weken waren de kinderen, in vergelijking met twee controlegroepen, sterk vooruitgegaan als het gaat om verbalisatie en sociale interactie. Deze verbeteringen waren zelfs na 5 maanden nog (enigszins) zichtbaar waren. Maar is dat te verklaren vanuit het begrip synchronisatie? Griffioen bestudeerde het gedrag van het kind en de therapeut. Daaruit blijkt dat verbale synchronisatie, het om de beurt praten, bij elke kind-therapeut combinatie verbeterde. Doorheen de therapie praatten de kinderen meer en de therapeut minder en wisselden ze elkaar beter af.

Kinderen met Down en autisme leren hun gedrag aan te passen 

Voor kinderen met Down en autisme is het heel moeilijk om zich aan te passen aan een ander. Griffioen onderzocht tijdens een therapie met honden of er sprake was van synchronisatie en afstemming. Hij stelde vast dat de therapie leidde tot een significante toename in synchronisatie van de bewegingen van kind en therapiehond. De toename was iets groter bij kinderen met autisme, maar bij kinderen met Down was de afname van gedragsproblemen iets groter. Het begrip synchronisatie lijkt een zeer interessante invalshoek om te begrijpen waarom dierondersteunde interventies goede resultaten opleveren. 

Promotie

Richard Griffioen verdedigt op 13 november 2020 om 13.30 uur zijn proefschrift 'Children and Animals in Synchrony In search of an underlying mechanism of the effects of Animal-Assisted Therapy on the development of Children with Down Syndrome and Children with Autism Spectrum Disorder'. Promotor is prof. dr. M.J. Enders-Slegers. Co-promotores zijn dr. S. van der Steen, Rijksuniversiteit Groningen en dr. T. Verheggen, Open Universiteit.

De verdediging vindt plaats bij de Open Universiteit in Heerlen en kan online gevolgd worden via www.ou.nl/live.

Over Richard Griffioen

Richard Eric Griffioen (Amsterdam 1957) is een ervaren gezondheidsprofessional, coach en trainer, onder andere voorheen bij Medical Center IBIS en The Human academy. In 1997 startte hij de Stichting SAM, een stichting voor dierondersteunde interventies, en begon zijn onderzoek naar de ontwikkeling van kinderen met Down en autisme. In 2015 resulteerde dat in een promotietraject bij de Open Universiteit. Griffioen is mede-oprichter van de gezondheidsboerderij Het Boerenparadijs (2011-2017) waar dagactiviteiten worden aangeboden voor kinderen met een handicap. Sinds 2013 maakt hij deel uit van het bestuur van AAIZOO, Animal Assisted Interventions in care, education and research. Sinds 2020 heeft hij zitting in het bestuur van de overkoepelende wereldorganisatie IAHAIO (international association of human animal interaction organizations).

Momenteel werkt hij in zijn eigen praktijk en biedt hij samen met Carmen Maurer (Leer-dier.nl) en stichting SAM verschillende dierondersteunde interventieprogramma’s aan voor kinderen met een handicap. Hij is tevens beoogd lector bij Aeres Hogeschool waar hij zich gaat richten op de menskant in Animal Assisted Interventions.