Hoe jongeren zich voelden in de coronacrisis, een overzicht van veertig onderzoeken

Het effect van de coronacrisis en de coronamaatregelen op het mentaal welbevinden van kinderen en jongeren (0-27 jaar) zijn bijeengebracht in het overzichtsrapport ‘Mentaal welbevinden van de jeugd: lessen uit de coronacrisis’. Veertig onderzoeken en 26 peilingen uit de periode maart 2020 – april 2022, gedaan door ruim twintig onderzoeksinstellingen, zijn gebundeld door het NJi. De uitkomsten van de onderzoeken zijn vervolgens samen met jongeren geduid. Jongeren hebben een duidelijke oproep: heb meer oog voor ons mentaal welbevinden.

Mentaal welbevinden van de jeugd tijdens de coronacrisis

Allereerst leek de kwaliteit van leven te dalen tijdens de coronacrisis. Emotionele problemen zoals angstgevoelens en eenzaamheid leken te verergeren. Het is niet met zekerheid te zeggen of de coronacrisis de oorzaak is van deze toename in emotionele problemen. Er leken niet meer gedragsproblemen te zijn, zoals opstandigheid of agressiviteit. Kinderen en jongeren die zich tijdens de pandemie verbonden voelden met hun vrienden, voelden zich beter.

Effecten op de sociale omgeving van jongeren en kinderen

Het beeld overheerst dat de sfeer in gezinnen verslechterde. Kinderen en jongeren misten hun vrienden. De schoolsluiting zorgde voor een afname van de schoolmotivatie en verbondenheid met klas- of studiegenoten. Jongeren (12 tot en met 17 jaar) en jongvolwassenen (18 tot en met 27 jaar) hadden aanvankelijk weinig zorgen over de toekomst; in de tweede lockdown namen hun zorgen toe.

Lessen voor de toekomst

• Laat mentale gezondheid even zwaar wegen als fysieke gezondheid. Jongeren zeggen dat zij veel meer last hadden van de maatregelen dan van het virus zelf.
• Kies een aanpak op maat. Er zijn grote verschillen tussen leeftijdsgroepen, en ook in wat jongeren nodig hebben. Sommige jongeren bloeiden bijvoorbeeld op bij thuisonderwijs, en andere juist niet. Vooral jongvolwassenen hadden last van het gebrek aan contact.
• Elkaar blijven ontmoeten is van groot belang. Behoud bijvoorbeeld mogelijkheden om samen te sporten en contact te houden, ook op school.
• Laat kinderen en jongeren meedenken. Coronamaatregelen werden vooral geformuleerd vanuit het gezichtspunt van volwassenen, zonder overleg met jongeren. De aanpak sloot niet aan bij jongeren en daardoor voelden zij zich op den duur minder geneigd zich aan de maatregelen te houden. 

Oproep van jongeren en onderzoekers: heb meer oog voor het mentaal welbevinden

Tijdens corona was er een toename in de mentale problemen van kinderen en jongeren. Een groot deel veerde terug, maar niet iedereen. Het mentaal welbevinden van kinderen en jongeren in zijn algemeenheid ging al voor de coronacrisis achteruit. Meerdere maatschappelijke factoren spelen daarbij een rol, zoals prestatie- en gelukdruk, opgroeien in armoede en zorgen over het klimaat en de wooncrisis. De pandemie is voorbij, maar deze factoren zijn er nog steeds. Permanente aandacht voor het mentaal welbevinden van de jeugd is van groot belang.