RECTIFICATIE: Grote verschillen in duurzaamheid tussen Nederlandse gemeenten

Rectificatie op voorgaand bericht: In een eerder bericht werd gesproken over het aandeel elektrische auto’s per gemeente, waarbij gebruik werd gemaakt van cijfers op basis van de geregistreerde eigenaar. In deze rectificatie is dit gecorrigeerd naar het aandeel elektrische auto’s per eindgebruiker – dus de feitelijke bestuurder die in de betreffende gemeente woont. Dit geeft een nauwkeuriger beeld van waar elektrisch rijden daadwerkelijk is ingeburgerd.

De duurzaamheidskaart van Nederland laat grote en soms pijnlijke contrasten zien. Terwijl in de ene gemeente twee derde van de woningen een groen energielabel heeft en zonnepanelen de norm zijn, blijven andere gemeenten ver achter met slecht geïsoleerde huizen, lege daken en nauwelijks elektrische auto’s op straat. Schrijnend is dat dit soms gemeenten betreft waar de inkomens te laag zijn om écht te verduurzamen.

Dat blijkt uit onderzoek van Energievergelijk.nl, die de duurzaamheidsprestaties van alle Nederlandse gemeenten naast elkaar heeft gelegd.

Almere nummer 1: meest energiezuinige gemeente

In Almere doet men duidelijk iets goed: maar liefst twee derde van de woningen heeft het groene energielabel A of beter. Daarmee is de jonge nieuwbouwstad koploper van Nederland. Ook Zeewolde en Lansingerland scoren hoog, dankzij veel recente bouwprojecten met goede isolatie en moderne installaties zoals warmtepompen en zonnepanelen.

Rapportcijfers van de gemeenten met het beste gemiddelde energielabel:

1. Almere – 7,7
2. Zeewolde – 7,4
3. Lansingerland – 7,3
4. Pijnacker-Nootdorp – 7,3
5. Purmerend – 7,3

Rapportcijfers van de gemeenten met het slechtste gemiddelde energielabel:

1. Westerwolde 5,5
2. Heemstede 5,6
3. Terschelling 5,6
4. Bloemendaal 5,6
5. Pekela 5,6

De gemeente Westerwolde bungelt onderaan de ranglijst: slechts 18 procent van de woningen heeft er een A-label, terwijl bijna een derde energielabel E of lager draagt. Die lage score is grotendeels te verklaren door de grote hoeveelheid oudere plattelandswoningen en het beperkte aanbod aan nieuwbouw. Ook Pekela, hekkensluiter in de top 5 minst energiezuinige gemeenten, kampt met een sterk verouderde woningvoorraad.

Tot slot zijn de scores in Heemstede, Terschelling en Bloemendaal opvallend laag. Hier speelt echter een andere reden. Er zijn veel verouderde villa’s of recreatiewoningen die lastig te isoleren zijn en daardoor moeilijker te verduurzamen.

Energiearmoede zichtbaar

Uit de analyse blijkt dat er meer aan de hand is dan alleen leeftijd van de woningen. “Zowel in Pekela als in Westerwolde, twee van de armste gemeenten van Nederland, hebben veel inwoners niet de financiële middelen om hun woning te verduurzamen,” zegt energie-expert Koen Kuijper, verantwoordelijk voor het onderzoek. “Investeren in isolatie of een warmtepomp is voor velen simpelweg geen optie. Het pijnlijke gevolg is dat energiearmoede en achterblijvende verduurzaming elkaar versterken.”

De grote verschillen tussen gemeenten laten in elk geval zien hoeveel winst er voor veel huishoudens nog te behalen valt. Dat verduurzaming loont, blijkt overigens uit recent onderzoek van TNO, CPB en PBL. Zo kan isolatie in combinatie met een (hybride) warmtepomp voor 90 procent van de huishoudens lagere woonlasten opleveren. 

Zonnepanelen: Zeeland aan de top, Randstad achteraan

Wie denkt dat Amsterdam vooroploopt op het gebied van zonne-energie komt bedrogen uit. Slechts 8 procent van de woningen in de hoofdstad heeft zonnepanelen, Ook Rotterdam en Den Haag blijven ver achter.

Volgens Kuijper zijn de redenen hiervoor logisch. “In de grotere steden is het plaatsen van zonnepanelen is vaak lastig is vanwege beperkte dakruimte en afhankelijkheid van verhuurders of VvE’s."

Heel anders is het in Tynaarlo, Kapelle en Borsele, waar bijna 6 op de 10 huishoudens al panelen op het dak hebben liggen. De landelijke ligging, veel koopwoningen en ruimte op de daken maken de aanleg hier een stuk eenvoudiger én aantrekkelijker.

Percentage woningen met zonnepanelen in de vijf best scorende gemeenten:

1. Tynaarlo – 59%
2. Kapelle – 59%
3. Borsele – 58%
4. Ooststellingwerf – 58%
5. Dantumadiel – 57%

Gemiddelde Nederland: circa 33%

RECTIFICATIE: Elektrisch rijden rukt op, maar sommige gemeenten blijven achter

Elektrisch rijden wint aan populariteit. In 2020 reed nog maar 2 procent van de personenauto’s in Nederland volledig elektrisch; inmiddels is dat gestegen naar 6,2 procent. Toch zijn er flinke regionale verschillen: in sommige gemeenten is bijna één op de vijf auto’s elektrisch, terwijl andere gebieden nog ver achterblijven.

De gemeenten waar elektrisch rijden het verst is ingeburgerd, zijn veelal kleinere, welvarende plaatsen. Daar ligt het gemiddeld inkomen hoger, is vaak ruimte voor een eigen oprit met laadpunt en is het gemeentelijke beleid gunstig voor elektrisch rijden.

Top 5 gemeenten met het hoogste aandeel elektrische auto's:

1. Rozendaal – 18,9%
2. Bloemendaal – 14,0%
3. Blaricum – 13,9%
4. Laren – 13,2%
5. Wassenaar – 12,0%

Deze cijfers laten zien dat de energietransitie op het gebied van mobiliteit vooral snel gaat in gemeenten met koopkrachtige huishoudens. 

Over het onderzoek

Voor het onderzoek is gebruikgemaakt van cijfers de Regionale klimaatmonitor op basis van tientallen bronnen bij organisaties als CBS en RVO.

De volledige dataset is hier te downloaden.