Taiwan: onafhankelijke staat of afvallige Chinese provincie?

Werner Somers, promovendus aan de faculteit Rechtswetenschappen van de Open Universiteit, verdedigt op vrijdag 6 november 2020 om 16.00 uur zijn proefschrift De staat van Taiwan. Een volkenrechtelijke analyse. Dit proefschrift draait in de kern om de vraag of Taiwan in ruime zin (Taiwan, Penghu, Kinmen en Matsu) deel uitmaakt van de ‘staat China’ dan wel het grondgebied van een onafhankelijke ‘staat Taiwan’ is? Somers brengt de volkenrechtelijke status van de huidige Republiek China, die Taiwan in ruime zin controleert, in verband met zowel de wijzen van verkrijging van grondgebied als de criteria voor statelijkheid. 

Taiwan is sinds 1895 geen Chinees grondgebied meer

Somers concludeert om te beginnen dat Taiwan in ruime zin geen deel uitmaakt van de sinds 1949 door de Volksrepubliek vertegenwoordigde ‘staat China’, omdat Taiwan en Penghu (samen meer dan 99,5% van Taiwan in ruime zin) sedert het Verdrag van Shimonoseki (1895) geen Chinees grondgebied zijn. Dit verdrag, waarbij het Chinese Keizerrijk Taiwan en Penghu afstond aan Japan, was namelijk rechtsgeldig en sindsdien heeft de ‘staat China’ de soevereiniteit over die territoria op geen enkel ogenblik herkregen. Deze vaststelling is relevant omdat de meeste volkenrechtsgeleerden die zich over de Taiwankwestie buigen, uitgaan van de onjuiste premisse dat Taiwan na het Verdrag van Shimonoseki opnieuw Chinees is geworden, waardoor zij de volkenrechtelijke status van Taiwan ten onrechte benaderen als een vraagstuk van secessie. 

Onafhankelijke Taiwanese staat 

Op basis van fundamenteel internationaalrechtelijk onderzoek formuleert Somers een eigen definitie van de staat als volkenrechtelijke rechtspersoon. Vervolgens komt hij tot de slotsom dat de huidige Republiek China volledig aan deze definitie beantwoordt. Tevens heeft zij het vermogen om betrekkingen aan te gaan met andere staten, ook al wordt zij slechts erkend door een handvol derde staten. Ten slotte komt volgens Somers geen betekenis toe aan het argument dat de huidige Republiek China geen staat is omdat zij niet claimt een staat te zijn. De zogenoemde wil tot statelijkheid is immers geen bruikbaar criterium voor statelijkheid en bovendien is de Republiek China steeds blijven beklemtonen dat zij een soevereine staat is, zodat er slechts discussie kan bestaan of zij zichzelf opvat als een staat met als grondgebied enkel de door haar gecontroleerde territoria, dan wel als een staat waarvan het grondgebied ook het door de Volksrepubliek gecontroleerde Chinese vasteland omvat. De algemene conclusie van het proefschrift luidt dat de huidige Republiek China – ondanks haar oorsprong en benaming – een van de ‘staat China’ (de Volksrepubliek) onderscheiden staat is met als grondgebied Taiwan in ruime zin. 

Promotie Werner Somers

Werner Somers (1974, Ninove) schreef zijn proefschrift als buitenpromovendus aan de faculteit Rechtswetenschappen van de Open Universiteit, naast zijn werk als jurist-vertaler bij het Hof van Justitie van de Europese Unie. Op vrijdag 6 november om 16.00 uur verdedigt hij te Heerlen zijn proefschrift De staat van Taiwan. Een volkenrechtelijke analyse. Zijn promotores zijn prof. dr. J.W. Sap, Open Universiteit en prof. dr. C.M. Zoethout, Open Universiteit. De promotie is live te volgen via www.ou.nl/live.