Promotie: Op zoek naar de psychopathische leider

In de psychologie en de psychiatrie wordt de diagnose psychopathie gebruikt voor meedogenloze misdadigers. Deze personen zijn zelfzuchtig, egocentrisch en manipulatief. Een psychopathisch individu is gericht op de uitbuiting van anderen, zonder schuld- en schaamtegevoelens, en is nergens bang voor. Deze personen eindigen vaak in de gevangenis of TBS. Maar er zijn ook veel mensen die hoog scoren op psychopathie en die detentie weten te ontlopen. Deze mensen kunnen hoge leiderschapsfuncties vervullen in het bedrijfsleven, de politiek en de overheid. Hoe kan het dat bepaalde psychopathische individuen lange tijd in een leiderschapspositie kunnen functioneren en anderen juist in de criminaliteit terechtkomen? Désiré Palmen verdedigt op vrijdag 17 december 2021 om 16.00 uur haar proefschrift 'In Search of the Psychopathic Leader: the deconstruction of the profile of a manifestation of 'successful' psychopathy' aan de Open Universiteit in Heerlen.

Persoonlijkheidsprofiel van psychopathische leiders

Wetenschappelijk onderzoek naar psychopathie was tot nu toe vooral gericht op veroordeelde criminelen in detentie. Désiré Palmen verrichte onderzoek naar een andere groep psychopathische individuen: diegenen met dit persoonlijkheidsprofiel die in leiderschapsposities zitten. Psychopathische trekken in een leider (man of vrouw) hebben een negatieve invloed op het welzijn van medewerkers, de bedrijfsprestaties, het ethisch handelen en de financiële gezondheid van een organisatie of instelling. Het is daarom van belang om een screening op psychopathische persoonlijkheidstrekken te ontwikkelen voor belangrijke leiderschapsfuncties in het bedrijfsleven, de politiek en de overheid. Eerder onderzoek wijst erop dat een psychopathische leider net zo egocentrisch, manipulatief en antisociaal is als de psychopathische persoon in de gevangenis, maar minder impulsief en nog beter in het bespelen van anderen.

Ontwikkeling en doelstelling PL-model

Désiré Palmen bracht de persoonlijkheidstrekken van psychopathische leiders in kaart, afgezet tegen het persoonlijkheidsprofiel van psychopathische criminelen in detentie. Een aantal onderscheidende kenmerken zorgen ervoor dat een psychopathische leider kan blijven functioneren en wegkomt met antisociaal gedrag op de werkvloer. Het proefschrift van Désiré Palmen laat zien dat de psychopathische leider dezelfde defecten in de gewetensfunctie en emotionaliteit heeft: hij of zij is net zo gewetenloos en antisociaal. Maar psychopathische individuen die het schoppen tot CEO of tot leider van een politieke partij zijn slimmer. Ze kunnen beter plannen en vooruitdenken. Ook weten ze precies welke communicatietechnieken ze moeten inzetten om bij sollicitaties en ook daarna over te komen als een sterke en getalenteerde leider. Daarnaast genieten deze psychopathische leiders ervan om de baas te zijn over anderen.

Désiré Palmen ontwikkelde het PL-model, het model van de psychopathische leider. Dit model brengt de persoonlijkheidskenmerken van de psychopathische leider zodanig in kaart dat het als basis kan dienen om nieuwe assessments te ontwikkelen om psychopathie bij deze specifieke groep te meten.

Promotie Désiré Palmen

Désiré Palmen (1973, Kerkrade) is onderzoeker bij het lectoraat Ondermijning en Hogeschool docent bij Avans. Zij promoveert als buitenpromovenda aan de faculteit Psychologie. Zij verdedigt op vrijdag 17 december 2021 om 16.00 uur haar proefschrift 'In Search of the Psychopathic Leader: the deconstruction of the profile of a manifestation of 'successful' psychopathy' aan de Open Universiteit in Heerlen. Haar promotores zijn prof. dr. Emile Kolthoff, Open Universiteit en prof. dr. Jan Derksen, Vrije Universiteit Brussel. De promotie is live te volgen via ou.nl/live.