Doorbraak in behandeling chronische anale fissuur

Bilthoven - Met bekkenfysiotherapie is een scheurtje of kloof in het slijmvlies van de anus goed te behandelen. Bekkenfysiotherapeute Daniëlle van Reijn, verbonden aan de Proctos Kliniek in Bilthoven, promoveerde gisteren op onderzoek naar én behandeling van deze uiterst pijnlijke aandoening die ruim 2 op de 1000 Nederlanders treft. 

Een kloof in de anus die langer dan zes weken bestaat (chronische anale fissuur) is een zeer pijnlijke aandoening die ruim 2 op de 1000 Nederlanders treft en is goed te behandelen met bekkenfysiotherapie. Dat stelt bekkenfysiotherapeute en bewegingswetenschapper Daniëlle van Reijn in haar proefschrift “Bridging the gap, pelvic floor physical therapy in the treatment of chronic anal fissure”. Daarop promoveerde zij gisteren aan de Universiteit Leiden. Zij voerde onderzoek uit onder 140 patiënten in samenwerking met de Proctos Kliniek in Bilthoven en de afdeling Urologie van het Leids Universitair Medisch Centrum.

Van Reijn: ,,Een chronische anale fissuur kan bij iedereen voorkomen en op alle leeftijden. Helaas is de aandoening dikwijls omgeven door taboe en misverstand en wordt deze nogal eens verward met een aambei. Bovendien zal het aantal mensen met anale klachten fors hoger zijn dan we nu weten - mensen schamen zich vaak om naar de huisarts te gaan.”

Volgens Van Reijn kunnen verkeerd toiletgedrag (bijvoorbeeld de houding tijdens het ontlasten), het voedselpatroon, leefstijl- en stress een belangrijke rol spelen bij het ontstaan van een anale fissuur. 

,,Mensen met een fissuur ervaren vaak een scherpe pijn tijdens of na de stoelgang die soms uren aanhoudt. Die pijn kan leiden tot verkramping van de sluitspier. Daardoor passeert de ontlasting moeilijker en geneest de fissuur minder goed. Zo ontstaat een vicieuze cirkel van pijn die kan leiden tot verkramping van de spieren van de bekkenbodem, angst om te ontlasten, met bijvoorbeeld obstipatie tot gevolg. Het is een klacht die een enorme invloed heeft op de kwaliteit van leven.”

De huidige behandeling bestaat uit adviezen voor leefstijl, vezels en een zalf die de kringspier ontspant. Wanneer de fissuur niet geneest is een andere optie een chirurgische ingreep, maar daarbij kunnen complicaties optreden. Van Reijn: ,,Bekkenfysiotherapie is niet opgenomen in de (inter)nationale richtlijnen voor deze aandoening. Uit ons onderzoek blijkt dat deze specifieke vorm van fysiotherapie evenwel een zeer positief effect kent bij de behandeling van chronische fissuren.”

Daartoe onderzocht Van Reijn 140 patiënten met een chronische anale fissuur, waarbij ook een verhoogde spanning van de bekkenbodem en/of verkeerd persgedrag werd geconstateerd. De ene groep kreeg van meet af aan bekkenfysiotherapie - de andere groep werd pas na twee maanden behandeld. De deelnemers werden na acht- en twintig weken en 1 jaar opnieuw onderzocht door de chirurg en de bekkenfysiotherapeut. De mensen die meteen bekkenfysiotherapie kregen lieten, aldus Van Reijn ‘een significante verbetering zien’ ten opzichte van de andere groep.

Van Reijn: ,,Bij de eerste groep zagen we vermindering van klachten en toename op de kwaliteit van leven. Dat werd duidelijk door de verlaging van de spanning die werd gemeten met een meetinstrument (elektromyografie MAPLe®), het verbeteren van de pijnscore, verbetering van het persgedrag en door genezing van de fissuur. Bij de meeste patiënten uit deze groep was het effect blijvend.

,,De groep die later begon met bekkenfysiotherapie verbeterde eveneens na behandeling. Na één jaar bleven deze positieve effecten aanwezig bij de meeste patiënten. Bekkenbodemdysfuncties kunnen een onderliggende oorzaak zijn voor het niet optimaal genezen van een fissuur. Bekkenfysiotherapie kan de kloof dichten tussen de huidige conservatieve behandelingen en een chirurgische ingreep. Ik pleit dan ook voor implementatie van deze behandeling in de bestaande richtlijnen.”