Musea voorlopig overeind, maar meer ontslagen

ONDER EMBARGO tot 20 januari,06.00.u

Voor het eerst blijken niet alleen tijdelijke, maar ook vaste banen verloren te zijn gegaan bij musea door de sterk gedaalde inkomsten. Maar bijna alle musea hebben 2020 alsnog doorstaan. Door noodsteun, kostenbesparing en door bijsturen van de tentoonstellingskalender en aanpassingen aan de anderhalve meter. In april 2020 zag het er nog naar uit dat een kwart van de musea in dat jaar zou omvallen. Dat blijkt uit onderzoek van de Museumvereniging, de brancheorganisatie van Nederlandse musea. Nu er door vaccinaties en sneltesten licht aan het eind van de tunnel gloort, hebben musea vooral behoefte aan voorspelbare afschaling van de bezoekbeperkende maatregelen zodra de coronacijfers daartoe ruimte bieden. Om verregaand verlies aan werkgelegenheid en inkomen te voorkomen, zijn toezeggingen nodig over voortzetting van generieke en sectorspecifieke noodsteun vanaf 1 juli.

Ontslagen

Bij een enquête van de Museumvereniging antwoordde 30,5% van de deelnemende musea dat ze tijdelijke contracten niet hebben verlengd. In de nabije toekomst denkt 23,5% tijdelijke contracten niet te verlengen, waardoor dit banenverlies verder zal oplopen. Voor het eerst meldden musea ook dat ze vaste medewerkers hebben ontslagen – dat gebeurde al bij ruim 10% van de deelnemers aan de enquête. Dit terwijl er financieel nog een zware periode aankomt, omdat de bezoekbeperkingen naar verwachting tot in het najaar zullen voortduren. Naast het wegvallen van publieksinkomsten zijn er ook andere signalen dat er zwaar weer aankomt. Ruim de helft van de musea heeft een gemeente als hoofdfinancier; ongeveer een kwart van die musea denkt dat de gemeentelijke subsidie wordt verlaagd.

Zo’n aanstaande daling van subsidies kan ingrijpend zijn. De Museumvereniging benadrukt daarom dat de 150 miljoen voor cultuur die OCW aan het Gemeentefonds heeft overgemaakt voor de lokale infrastructuur, daadwerkelijk bij culturele instellingen terecht moet komen. Een aantal gemeenten heeft overigens al het goede voorbeeld gegeven en onder andere musea laten weten dat zij op een bijdrage kunnen rekenen.

Schep toekomstperspectief: noodsteun voor tweede helft 2021 nodig

Het blijkt dat noodsteun bijdraagt aan het voortbestaan van musea. Juist daarom pleit de Museumvereniging ervoor die ook voort te zetten vanaf 1 juli, want voorlopig blijven de gevolgen van corona nog groot. Nu is er alleen noodsteun toegezegd voor de eerste helft van dit jaar. Dat schept grote onzekerheid voor musea, die kosten maken voor personeel, gebouwen, de zorg voor hun collecties, en extra kosten vanwege de anderhalve meter. Zo moeten tentoonstellingsplannen worden bijgesteld, zijn er aanpassingen aan museumgebouwen en webshops, is er soms extra menskracht nodig om bijvoorbeeld bezoekers goed door het gebouw te begeleiden, en zijn er kosten voor extra en nieuw aanbod online. Daarom zijn dringend toezeggingen nodig voor noodsteun voor de tweede helft van 2021. Denk aan verlenging van de NOW, verlenging van de TVL (zonder plafond, met een hogere tegemoetkoming en vanaf een omzetverlies van 20 procent in plaats van 30%). Het is gebleken dat noodsteun werkt.

Naast de oproep voor verlenging van ten minste de generieke noodsteun en voorspelbare afschaling van bezoekbeperkende maatregelen, onderschrijft de Museumvereniging ook de oproep van de Taskforce culturele en creatieve sector om voor 1 februari een garantiefonds voor festivals op te richten, op korte termijn veilig bezoek binnen anderhalve meter te testen en snel de toegezegde noodsteun over te maken. Hierdoor kunnen culturele instellingen weer sneller, veilig meer bezoek ontvangen, en kunnen zzp’ers en vrijwilligers in de culturele sector ook weer aan de slag.

Over de enquête

Sinds het uitbreken van de coronapandemie vraagt de Museumvereniging elke twee maanden de 450 musea die aangesloten zijn bij de brancheorganisatie naar de effecten van corona voor musea. Zo komen de noden concreet in beeld, net als de effectiviteit van steunmaatregelen voor de sector. Deze enquête liep van 21 december tot en met 9 januari en is ingevuld door ruim 250 musea.

Over de Museumvereniging

Samen met ruim 400 musea versterkt de Museumvereniging als brancheorganisatie het publieke belang van musea. We bouwen gezamenlijk aan een stevig draagvlak voor musea onder publiek en politiek en een sector die kwaliteit levert. Want alleen samen vertellen musea het hele verhaal. Ook is de Museumvereniging uitgever van de Museumkaart die substantieel bijdraagt aan het verdienvermogen van de sector. De focus ligt steeds weer op een blijvende binding van alle inwoners van ons land met museale collecties. Niemand uitgezonderd.