Voor veel Nederlanders is de auto onmisbaar. Maar het systeem waarmee we autorijden belasten staat onder druk. Zonder aanpassingen dreigt de belastingdruk scheef te groeien en lopen de totale overheidsinkomsten terug. Tegelijkertijd wil de overheid mobiliteit betaalbaar, duurzaam en bereikbaar houden. Die doelen botsen regelmatig, waardoor het vinden van een goede oplossing lastig is.
De mobiliteitsparadox
Elektrisch rijden zit in de lift en dat is goed nieuws voor het klimaat. Maar het zorgt ook voor een probleem: elektrische rijders betalen geen accijns op brandstof en de bpm bijdrage is beperkt. Daardoor lopen de belastinginkomsten terug.
Een logische keuze zou zijn om elektrische voertuigen zwaarder te belasten, maar dat remt de noodzakelijke overstap naar emissievrij vervoer wat cruciaal is voor het behalen van de klimaat-, energie- en stikstofdoelen.
Een andere optie is om fossiele auto’s zwaarder te belasten. Maar dat raakt vooral mensen die nog niet kunnen overstappen op elektrisch. Voor hen wordt autorijden duurder en minder bereikbaar. Zij dreigen in hun vervoersvrijheid te worden beperkt.
Bovendien zijn de kosten per kilometer bij elektrisch rijden lager, wat leidt tot meer en langere ritten. Dat vergroot de kans op files en zet de bereikbaarheid onder druk. Dat maakt de afweging tussen duurzaamheid, betaalbaarheid en mobiliteit lastig voor de overheid.
Rekeningrijden opnieuw op tafel
Het ministerie van Financiën ziet een oplossing in het belasten van autogebruik in plaats van autobezit. Bij benzine- en dieselauto’s gebeurt dat al via accijns, maar bij elektrische auto’s ontbreekt zo’n mechanisme. Die worden vaak thuis opgeladen en dat stroomverbruik is lastig te meten voor de overheid.
Een algemene verhoging van de energiebelasting is geen optie, want dat zou ook koken of verwarmen duurder maken. Daarom ligt een kilometerheffing opnieuw op tafel: wie meer rijdt, betaalt meer. Zo blijft de belasting eerlijk verdeeld, ook als elektrisch rijden de norm wordt.
Vanaf 2026 gaan vrachtwagens in Nederland al per kilometer betalen. Die aanpak kan als voorbeeld dienen voor een bredere invoering. Want met de groei van elektrisch rijden en de druk op de schatkist lijkt uitstel geen optie meer.