'‘Medardo de Marchena, een luis in de pels van het koloniale gezag op Curaçao’''

Op 17 augustus 2024, dia di lucha pa libertat (de dag van de strijd voor vrijheid), organiseert het NiNsee samen met Stichting Gedeeld Verleden Gezamenlijke Toekomst en Stadsarchief Rotterdam de jaarlijkse Tula Lezing in Rotterdam. Deze lezing is een eerbetoon aan de Curaçaose verzetsstrijder Tula, wiens gedachtegoed een blijvende bron van inspiratie is. De waarden en het leven van Tula worden jaarlijks herdacht, geëerd en gevierd tijdens de Tula Lezing op 17 augustus en het Tula Herdenkingsconcert op 18 augustus.

Keynotespreker Margo Groenewoud

Dit jaar is op 17 augustus Margo Groenewoud de keynote spreker van de Tula Lezing. Margo Groenewoud is een sociaal-historisch onderzoeker met expertise in sociale, culturele en intellectuele Caribische geschiedenis, erfgoed en digital humanities. Ze heeft verschillende academische en onderzoeksrollen vervuld aan de University of Curaçao en is momenteel betrokken bij internationale projecten en samenwerkingen, waaronder de Digital Library of the Caribbean en de Historische Database Suriname en de Cariben. Tijdens de Tula Lezing ‘Medardo de Marchena, een luis in de pels van het koloniale gezag op Curaçao’, brengt Groenewoud een stuk ongekende geschiedenis aan het licht.

Vergeten mijlpaal

In 1921 verscheen een kritische ingezonden brief in de ‘Negro World’. De Negro World was een invloedrijke krant die werd gepubliceerd door de Universal Negro Improvement Association (UNIA), opgericht in 1918 door de politieke activist Marcus Garvey. De krant fungeerde als een belangrijk platform voor de verspreiding van Garvey's ideeën over zwarte trots, economische onafhankelijkheid en de terugkeer naar Afrika-beweging. Met een internationaal lezerspubliek bereikte de Negro World Afro-Amerikaanse en Afro-Caribische gemeenschappen, evenals andere delen van de Afrikaanse diaspora. De ingezonden brief, getiteld ‘Autocracy in the Dutch West Indies’, informeerde de beweging over de misstanden in de Nederlandse koloniën en stelde dat de Afro-Caribische bevolking hier zelf een aandeel in had. 

Deze brief is mogelijk het werk van verzetsheld Pedro Pablo Medardo de Marchena, een luis in de pels van het koloniale gezag op Curaçao. Medardo de Marchena publiceerde tussen 1929 en 1934 verschillende kritische pamfletten en krantenartikelen over koloniale misstanden op Curaçao. Hij hekelde in ongekend felle bewoordingen het racisme en de hypocrisie van de blanke elite en de uitbuiting van de Afro-Curaçaose bevolking. Dit leidde tot ernstige repercussies voor hemzelf en zijn gezin. Uiteindelijk werd hij opgepakt vanwege het uitdragen van een ‘staatsgevaarlijk gedachtegoed’ en bracht hij de oorlogsjaren door in een interneringskamp op Bonaire.

Achterkleinzoon maakt voorstelling Bula Waya over Medardo de Marchena               

Theatermaker Sean Hauser is een achterkleinzoon van Medardo de Marchena en raakte geïnspireerd door het werk van zijn overgrootvader. Vooraf aan de lezing zal Hauser twee fragmenten vertonen uit de muzikale docu-performance Bula Waya, welke in 2025 zal touren door de theaters. 

“Medardo is altijd weggezet als een lastpak, een gevaar voor het eiland en beschimpt. Dit frame speelde een belangrijke rol in het onderbewustzijn van oudere Curaçaose generatie. De nieuwe generatie kijkt met een meer open blik naar de strijd in de geschiedenis. Vele familie leden willen dat Medardo gerehabiliteerd wordt vanwege het onrecht dat hem is aangedaan. Dat voel ik ook sterk. Een succesvol juridisch proces zal hoogstwaarschijnlijk nooit plaatsvinden, maar in het theater kan zijn verhaal verteld worden”, aldus Sean Hauser.

Herwaardering antikoloniale strijd

De Tula Lezing in combinatie met de fragmenten uit de voorstelling ‘Bula Waya’, draagt bij aan een bredere erkenning en herwaardering van de antikoloniale strijd op Curaçao. Het programma benadrukt bovendien de voortdurende impact van koloniale geschiedenis en draagt bij aan een groter bewustzijn onder zowel de Curaçaose gemeenschap als het Nederlandse publiek.