Bedreigen van wethouders is niet acceptabel en zeker niet effectief

Dat openbare gezagsdragers regelmatig bedreigd worden, dat weten we. Dat we dat niet normaal vinden, weten we ook. Maar welk effect bedreigingen hebben op het functioneren van met name lokale bestuurders weten we niet precies. Ook niet over de effecten op privégebied. We hebben wel een vermoeden. Diana Marijnissen, promovenda bij de Open Universiteit heeft in haar proefschrift ‘Bedreigde wethouders. Een onderzoek naar de aard en invloed van bedreigingen tegen lokale politici.’ onderzoek verricht naar dit vervelende fenomeen. Op welke wijze worden lokale politici en bestuurders bedreigd, hoe gaan zij daarmee om en welke invloed heeft dit op de besluitvorming? Zij verdedigt haar proefschrift op vrijdag 10 mei 2019 bij de Open Universiteit in Heerlen.

Focus op incidenten richting wethouders

Uit onderzoek van het ministerie van Binnenlandse Zaken blijkt dat agressie en geweld tegen bestuurders en volksvertegenwoordigers al een aantal jaren licht stijgt. Dat geldt voornamelijk voor wethouders en raadsleden. Bij burgemeesters is een lichte daling zichtbaar. In het onderzoek van Diana Marijnissen staan wethouders centraal. Marijnissen richt zich op de aard van de incidenten die als bedreigend worden ervaren en de houding van de slachtoffers ten aanzien van de omgang met bedreigingen. Bekeken is hoe de gepercipireerde bedreiging het denken en handelen van de individuele wethouder beïnvloedt en of bedreigingen uiteindelijk ook de besluitvorming beïnvloeden. 

De aard en omvang van bedreigingen

Van de ondervraagde wethouders geeft een groot deel aan meer dan eens te maken te krijgen met een vorm van bedreiging. Vaak betreft het eenlingen die persoonlijke doelen nastreven zoals het verkrijgen van toestemming voor het gebruik van een buurthuis voor commerciele doeleinden of het verkrijgen van een vergunning voor het plaatsen van een nieuwe woonwagen. De meeste bedreigingen dienen een duidelijk doel en kunnen worden gelinkt aan een specifiek dossier. Zelfs als de bedreiging anoniem is. Het gaat om een scala aan incidenten varierend van doodsbedreigingen op de deurmat, vernielingen aan persoonlijke eigendommen, het rondhangen in de buurt van de wethouder en/of zijn gezinsleden, smaad, laster en fysiek geweld.

Omgaan met bedreigingen

Diana Marijnissen heeft onderzocht hoe wethouders omgaan met een bedreiging. Er zijn drie patronen zichtbaar ten aanzien van de omgang met bedreigingen. In het onderzoek zijn deze patronen beschreven als attitudes. In attitude 1 staan strijdlust en daadkracht centraal. De situatie wordt veelal gezien als uitdagend. In attitude 2 staan kwetsbaarheid en bedachtzaamheid centraal. De situatie wordt veelal gezien als bedreigend. In attitude 3 staan nuchterheid en aanvaarding centraal. De bedreiging lijkt nauwelijks een rol van betekenis te spelen en het idee is dat de situatie zich vroeg of laat wel zal oplossen. Anonieme bedreigingen die geen doel dienen, langer aanhouden dan twee weken en plaatsvinden in de privéomgeving van de wethouders worden als meest bedreigend ervaren.

Invloed op bestuurlijk functioneren

Bedreigingen zorgen voor ingrijpende gevolgen in de privésfeer en er zijn aanwijzingen voor effecten op het publieke functioneren. Bedreigingen beïnvloeden het denken en handelen van de individuele wethouder. Reacties variëren van verharding tot grote voorzichtigheid in het bestuurlijk functioneren. Maar er zijn geen aanwijzingen waargenomen dat bedreigingen ook leiden tot beïnvloeding van bestuurlijke besluitvorming.

Over Diana Marijnissen

Diana Marijnissen is docent aan de Academie voor Veiligheid en Bestuur van Avans Hogeschool en als onderzoeker verbonden aan het Expertisecentrum Veiligheid van Avans Hogeschool. Bij diverse gemeenten en organisaties heeft zij geruime tijd als adviseur communicatie opgetreden met de focus op communicatie en gedragsbeïnvloeding. 

Promotie

Diana Marijnissen verdedigt haar proefschrift ‘Bedreigde wethouders. Een onderzoek naar de aard en invloed van bedreigingen tegen lokale politici.’ op vrijdag 10 mei 2019 om 16.00 uur bij de Open Universiteit in Heerlen. De promotor is prof. dr. E. Kolthoff, hoogleraar criminologie (Open Universiteit) en de co-promotor is prof. dr. L.W.J.C. Huberts, hoogleraar bestuurskunde (Vrije Universiteit Amsterdam).