'Situaties te snel als polarisatie labelen werkt averechts'

In de nieuwjaarsredes van burgemeesters is dit jaar veel aandacht voor polarisatie. Het door Van Dale uitgeroepen Woord van het Jaar wordt te pas en te onpas in de mond genomen. Toch blijkt uit onderzoek dat polarisatie niet toeneemt. Bovendien kan het juist averechts werken wanneer situaties te snel als polarisatie worden gelabeld.

Geen toename in polarisatie

Bij oplopende spanningen zijn we geneigd om snel te zeggen dat de polarisatie toeneemt. Uit onderzoek blijkt echter dat de samenleving niet méér polariseert. De zogenoemde ‘meningenpolarisatie’ neemt niet toe. Dat lijkt wel zo door de verharding in het politieke debat en door wat we lezen op sociale media. Maar groepen komen niet steeds meer tegenover elkaar te staan, wat polarisatie feitelijk is. 

Positieve verandering

Polarisatie is niet altijd negatief. Mensen die opkomen voor sociaal onrecht of kansenongelijkheid worden vaak weggezet als lastig, terwijl hun inzet juist nodig is voor positieve verandering. Er zijn veel voorbeelden van positieve verandering dankzij mensen die tegen de stroom in durven te gaan. Denk aan de legalisering van het homohuwelijk.

Door mensen weg te zetten als polariserend en niet naar hen te luisteren, worden zij niet serieus genomen. Het is beter om oprecht naar elkaar te luisteren en te proberen je in elkaar te verplaatsen.

Luisteren naar zorgen van mensen

De Utrechtse Commissaris van de Koning Hans Oosters stelt dat veel mensen ervaren dat er geen ruimte is voor hun zorgen en hun meningen. Ze voelen zich overschreeuwd door opvattingen waarin alles wordt versimpeld tot 'voor' of 'tegen'. De landelijke politieke verdeeldheid over de aanpak van urgente zorgen als de woningnood speelt daarin een grote rol.

De overheid zou het goede voorbeeld moeten geven en de dialoog met en tussen inwoners moeten organiseren om zo hun zorgen te herkennen en erkennen, zelfs als die niet rationeel zijn. Op basis van begrip en empathie kun je verder praten.